طراحی انقلاب آنلاین

 سایت یوتیوب youTube پرطرفدارترین سایت ویدئویی آنلاین، در سال 2005 تاسیس و به سرعت پله های ترقی را طی کرد.

صدها میلیون قطعه ویدئویی که بسیاری از آنها توسط کاربران ساخته شده اند بصورت روزانه از این سایت دانلود می‌شود.

طبق تحقیقات شرکتHitwise ، سایت YouTube هم اکنون بیش از 47 درصد از بازار اشتراک ویدیویی جهان را در اختیار دارد.

شرکت گوگل اوائل ماه جاری(اکتبر)پس از مذاکرات بسیار سرانجام با پرداخت مبلغی بالغ بر 65/1 میلیارد دلار موفق به خرید این سایت شد. خرید وب سایت یوتیوب YouTubeقدرت مضاعفی به گوگل برای افزایش سهم خود در بازار تبلیغات ویدئویی که در حال حاضر یاهوکنترل آن را در دست دارد، خواهد داد.برای آگاهی از میزان مخاطبان این سایت کافیست به نمودار ارائه شده در مطلب زیر توجه کنید.

بدنبال راه اندازی مرورگر netscape بیش از ده سال پیش، تشکیلات رسانه های خبری نسخه آن لاین محصولات خبری خود را عرضه داشتند. پس از آنکه صاحبان رسانه های صرفا آنلاین مانند گوگل و یاهو مشغول جذب مخاطبان فراوان و پول هنگفت شدند، شرکت های رسانه ای سنتی نگران شدند که مبادا اینترنت موقعیت آنها را تضعیف و نهایتا مدل های تجاری شان را از گردونه خارج کند.

طی چند سال گذشته بخش اعظم مطبوعات سرانجام دست بکارشدند تاهویتی آن لاین پیدا کنند. اینک مباحثات زیادی در گرفته است مبنی بر آنکه آیا ما بزودی وارد دوره ای از همکاری مابین رسانه های قدیمی و جدید ، فراهم کنندگان مضمون و مطلب اورژینال (منابع خبری) وگردآوری کنندگان مضمون (گزارشگران)خواهیم شد یا خیر.

در این حین همچنان شاهد ظهور تازه واردینی غیر سنتی مانند *YouTube ، یک سایت اشتراک ویدئویی ، هستیم که در تلاشند تا رسانه های باب روز را دور بزنند- حتی در حالتی که MSM خط سیر آن را مستند سازی کرده است.


تاثیر اینترنت بر چشم انداز رسانه های خبری و در واقع آینده رسانه های آنلاین موضوع مورد بحث در میزگرد ماه گذشته سازمان پژوهشی PEJ (project for excellence in Journalism) بود. شرکت کنندگان در این میزگرد تعدادی وبلاگر، رئیس یک اتاق فکر و یک استاد دانشگاه بودند .

Dan Gillmor یکی از وبلاگر هایArea Bay است که سابقا ستون نویس نشریه SanJose Mercury News بود. وی کارشناس در زمینه تکنولوژی و موضوعاتی از قبیل قانون کپی رایت ورسانه های شهروندی است و کتابی تحت عنوان "ما در مقام رسانه" (We the Media-2004) به تالیف درآورده است که بصورت رایگان می‌توان دانلوداش کرد.

وی در حال حاضرمدیریت رسانه های شهروندی Center for Citizen Media را برعهده دارد.
James Jay Hamilton پروفسور مطالعات سیاست دولتی ، علوم سیاسی و علوم اقتصادی ورئیس بخش مطالعات دوره لیسانس دانشگاه دوک (Duke University) است.

از جمله علائق پروفسور همیلتون ، سیاست رسانه ای و خشونت در تلویزیون است که در این زمینه چندین کتاب تالیف و یا در نگارش آنها سهیم بوده است. اخباری که میتوان فروخت ؛ چگونه بازار، اطلاعات را به خبر تبدیل میکند، ( فصل دوم این کتاب تحت عنوان" بازار مطبوعات مستقل" در این آدرس قابل دسترس است) ازجمله عناوین کتابهای تالیفی وی است. همیلتون دارای دکترای اقتصاد از دانشگاه هاروارد است. لینک


Robert Cox: بنیان گذار و رئیس انجمن وبلاگ نویس‌های رسانه ای، بزرگترین انجمن وبلاگ نویسان و روزنامه نگاران شهروندی در جهان است. اینجا



Lee Rainie: مدیر وبنیانگدارpew Internet & American Life Project در واشنگتن دی سی است پیش از ریاست بر PIP ،وی سردبیر U.S News & World Report بود. اینجا

Jeff Jarvis: منتقد سابق TV Guide و مجله People که در سایت buzzmachine بلاگ نویسی می‌کند.

وی مشاور شرکت New York Times نیز بوده و در مقام استاد و مدیر برنامه " ژورنالیسم اینتراکتیو" پاییز امسال در خدمت City University نیویورک خواهد بود.

گزارش زیر خلاصه ای از دهمین میزگرد تشکیل شده توسط موسسه PEJ است و شرکت کنندگان این میزگرد به مجموعه سوالات یکسانی پاسخ دادند.

برای آگاهی از پاسخ کامل شرکت کنندگان در مواردیکه ویرایش بیش از حد معمول انجام شده است می‌توانید به سایت journalism.org در این بخش مراجعه کنید.

برخی گزارشات ما حاکی از آن است که شرکت های خبر پراکنی- رسانه ای- متداول سرانجام دست به سرمایه گذاری در حوزه اینترنتی زده اند. اما بخش اعظم این سرمایه گذاری میتواند در بخش (نرم افزاری و سخت افزاری) متمرکز شود تا اینکه شامل نیروی انسانی برای گردآوری اطلاعات و ارائه گزارشات اوریژینال شود. آیا به عقیده شما شرکت های خبر پراکنی متداول در دیدگاه خود نسبت به وب تحولی ایجاد کرده اند؟ آیا فکر میکنید در حوزه ای مناسب سرمایه گذاری میکنند؟ تا چه حد میتوانید اطمینان داشته باشید آنها بتوانند بهتر از شرکت های صرفا اینترنتی مانند گوگل ، یاهو یا سایرین در رابطه با وب ابتکار به خرج دهند؟

Jeff Jarvis: متاسفانه آنها هنوز دیدگاهی در این زمینه بدست نیاورده اند که بخواهند تحولی در آن ایجاد کنند. از سوی اروپائیان سخنانی شجاعانه و آینده نگر شنیده میشود، از سردبیر گاردین که میداند در حال حاضر آخرین نشریاتش را در تملک خود دارد؛ رئیس هیئت مدیره رویترز که معترف است اینک عموم مردم ادیتور شده اند؛ رئیس BBC که در حال منفجر کردن شبکه خود است ؛ مالک بوردا که گفته است در حال سرمایه گذاری روی نرم افزار اجتماعی آن-لاین ( منهای محتوی و مضمون) است؛ رئیسGruner+Jahr که گفته است در آینده ژورنالیست نقش یک گرداننده را ایفا خواهد کرد. ازسوی مدیران خبر در آمریکا نیز شنیده شده است که در مورد نجات روزنامه ها و اتاق های خبر در حال مذاکره اند و به این باور رسیده اند که باید ساختارهای قدیمی تغییر کنند.


Lee Rainie: تحقیقات ما نشان می‌دهد که سازمان های رسانه ای متداول همچنان به منابع خبری آن- لاین تسلط دارند و سایت های خبری غیر سنتی خارجی بیشتر یک نقش حاشیه ای دارند. اما همانطور که مخاطبین آن-لاین بیشتری برای کسب خبر به اینترنت بعنوان منبع اصلی مراجعه می‌کنند ، پول بیشتری نیز صرف تبلیغات در اینترنت بجای رادیو تلویزیون میکنند چرا که آنهارا بیشتر جذب خود می‌کند.

مشکل بتوان دریافت چگونه شرکت های اینترنتی می‌توانند شرکت های خبر پراکنی متداول در زمینه خبر را تحت الشعاع قرار دهند چرا که آنان برای تهیه مواد خام خود به MSM وابسته‌اند.

شاید قضاوت صحیح در این زمینه آن است که شرکت های خبرپراکنی میباید نظاره گر نوآوری های موفقیت آمیز گوگل و یاهو در زمینه خبر بوده و سپس عملیات خود را با آنها تطبیق و عملکرد بهتری ارائه دهند. مبتکر ضرورتا" فرد برنده نیست.

Robert cox: مسئول یک شرکت خبر پراکنی متداول بهتر است بدقت عملکرد نوآورانی همچون Backfence, Pegasus News, Westport Now, MSNBC را مورد توجه قرار دهد و تلاش کند ابزارها و روش هایی را بکار بندد تا سایت خبری خود را بدون صرف هزینه های عظیم توسعه کاری و با بکارگیری گروهی از روزنامه نگاران و درخواست کمک از افرادی خارج از تشکیلات بعنوان وبلاگ نویس یا مشاور ارتقاء دهد.


Dan Gillmor: سرمایه گذاری مهم است ولی نوآوری از سوی بازیگران سنتی چندان قابل لمس نیست . بازنگری در مضمون و محتوای قدیمی را نمیتوان نوآوری دانست. به طرق گوناگون میتوان در وب نوآوری کرد. یکی از این روش ها، استفاده حقیقی از این رسانه است- در نظر گرفتن ژورنالیسم بدون محدودیت های مدل ساخت سنتی. راه دیگر دعوت از مخاطب است تا در این فرآیند شرکت کند. صرف پدید آوردن وبلاگ یا نوشته توسط کارکنان ناکافی است، کلید موفقیت در انجام متعدد آزمایشات تجربی است تا دریابیم که چه راهکاری موفقیت را بدنبال دارد و چه رویکردهایی بی فایده هستند.

اینک بطور اخص به وبلاگ ها بپردازیم. تعداد خوانندگان وبلاگ ها، طبق آمارهای بدست آمده از نظرسنجی ها، علی الظاهر در سال 2005 رشدی نداشته است. تحلیل محتوایی نیز نشان میدهد که مطالب ناچیزی بعنوان گزارشات اوریژینال از نظر ما در وبلاگ ها وجود داشته است. با این همه آنها غالبا در باره رویدادهایی مینویسند که خارج از گستره مطبوعات باب روز رخ داده اند. بنظر شما نهایتا وبلاگ ها و سایر رسانه های شهروندی چگونه برروی گزارشات خبری در آمریکا تاثیر خواهند گذاشت؟ آیا آنها را بعنوان بخش مهمتر و حتی با اهمیت تر از رژیم خبری باب روز آمریکا مانند ژورنالیسم سنتی خواهیم دید؟
Robert cox: پیش فرض نهفته در سوال قابل قبول نیست. خوانندگان وبلاگ ها هر سال بنحو چشمگیری افزایش یافته و همچنان زیاد خواهند شد . بنظر می‌رسد بدلایل متعددی این افزایش مخفی نگهداشته می‌شود. چرا که اولا اکثر وبلاگ‌های فعال به موضوعات سیاسی می پردازند ثانیا،تعداد زیادی از وبلاگ های پرخواننده در حال حاضر در سایت هایی قرار گرفته اند که توسط سازمان های خبری اداره می‌شوند و آنان بدلایلی از ارائه آمار دقیق خوانندگان این وبلاگ ها سرباز می‌زنند.

نهایتا آنکه، بکارگیری گسترده RSS از سوی خوانندگان وبلاگها و یکپارچه سازی خوانندگان RSS با جدیدترین مرورگرها بدان مفهوم است که تعداد فزاینده ای از خوانندگان وبلاگها نیازی به بازدید سایت نداشته و در نتیجه توسط ابزارهایی مانند SiteMeter بعنوان "بازدیدکنندگان منحصر به فرد" شمارش نمی‌شوند( برای اطلاع از افکار Robert Cox راجع به آینده وبلاگ نویسی می‌توانید به آدرس http://www.journalism.org/node/1815 مراجعه کنید.)

Dan Gillmor: اگرچه مطالب گزارشی اوریژینال نسبت به میزان وبلاگ ها چندان قابل توجه نیست، اما با توجه به تعداد بسیار زیاد وبلاگها، تنها به درصد پایینی از آنها نیاز داریم تا گزارشات اوریژینال ارائه و از این طریق به مقادیر گسترده و جدید مضامین اوریژینال چیزی اضافه کنند.

رایج ترین نوع گزارش نویسی به موضوعات در خور توجه مربوط است که محدودیت بیش از اندازه ای برای رسانه های متداول دارند و افراد علاقمند به چنین موضوعاتی نیز اغلب با ژورنالیست های بسیار خبره برخورد میکنند. در این خلال،ژورنالیست های حرفه ای بطور مستمراز وبلاگها بعنوان برگه های ارائه کننده اطلاعات وسرنخ به همان صورت که درگذشته از ژورنال های تجاری بهره برده اند، استفاده می‌کنند.

البته اولین و بهترین راه برای درک وبلاگ نویسی، پیوستن به آن است. زمانیکه ژورنالیستها و دیگررسانه های متعارف از وبلاگها استفاده میکنند تازه متوجه میشوند که جنبه محاوره ای این مدیوم کلید قضیه است. فراموش نکنید که اولین قانون مکالمه همان گوش کردن است و گوش کردن به صحبتهای دیگران از بارزترین ویژگی ژورنالیست های حرفه ای ما نبوده است.

Jeff Jervis: در رابطه با وبلاگها، شما توجه خود را معطوف آمار غلطی کرده اید، شما همچنان نگاهی مصرفی به رسانه دارید. رسانه ها عملکردی خلاقانه دارند. به استثنا مقطع کنونی، ما تنها افراد خلاق نبوده و عموم مردم نیز میتوانند از مطبوعات چاپی و آن- لاین استفاده کنند .

این افراد خواننده، شنونده، بیننده، کاربر یا مصرف کننده صرف نیستند. آنها حرف میزنند. آیا به سخنان آنها گوش میکنیم؟ اگر شمایک ژورنالیست هستید یا یک شرکت و یا سیاستمدار باید بتوانید به سخنان مخاطب خود گوش دهید. سوال صحیحی که باید مطرح شود این است، وبلاگ ها و رسانه های باب روز چگونه میتوانند با یکدیگر کار کنند تا ژورنالیسمی بهتر و جامعه ای آگاهتر حاصل شود. شما باید این سوال را مطرح کنید که چگونه یک ژورنالیست امروزی حتی تصورمیکند که بدون کمک مردم میتواند از طریق وبلاگها کارش را انجام دهد.

Lee Raini: اولا، گزارشگران بطور فزاینده ای احساس میکنند که ناچار از مطالعه وبلاگها هستند چرا که به این ترتیب قادرند نبض مردم را در رابطه با موضوعات مورد علاقه شان در دست بگیرند و از مطالب وبلاگها بعنوان منبع الهام ایده های گزارشی و جایگزینی آن با مصاحبه های خیابانی و بازخورد فعالیت خودشان استفاده کنند.

ثانیا، وبلاگها احتمالا موضوعات جدیدی را برای مطرح شدن توسط سازمانهای خبری معرفی خواهند کرد ؛ ثالثا، مهمترین خاصیت وبلاگها در آن است که باعث می شوند تا میلیونها فرصت تجاری ثمربخش شوند؛ چهارم آنکه،وبلاگها منبع استاندارد اطلاعات برای گزارش اخبار دست اول و مهم هستند؛ پنجم آنکه، وبلاگ نویس ها همچنان نقش تحلیلگران ریزبین و افراد نکته سنج و موشکاف از لحاظ پوشش خبری باب روز را بازی خواهند کرد؛ ششم آنکه، وبلاگ نویسان شکاف لاجرم موجود در پوشش خبری را برطرف و شرح خبر را غنی تر میکنند.. وبلاگ نویسان در اکثر مواقع، بعنوان عوامل تکمیلی اخبار MSM - و نه جانشینی برای آن - فعالیت می‌کنند.

James Hamilton: وبلاگها بواقع این توانایی را دارند که برخی از نارسایی های تشکیلات خبری بازار- محور را برطرف سازند. شرایط خاصی وجود دارد که باعث شود تشکیلات رسانه ای انتفاعی گزارش ناصحیح ارائه دهند. چنانچه شرایط مستلزم تعاملات مکرر با منابع دولتی باشد ، این امر گزارشگران را وادار می‌کند تامحافظه کارانه عمل کرده و صرفا آنچه دیکته میشود را بنویسند.

اگر که یک فوران اطلاعاتی شروع شود که بعد وسیعی از یک ماجرا را آشکار کند و گزارشگر مربوطه نیز نتواند بر خلاف میل خود عمل کند و یا حتی دریافت اطلاعات جهت انتشار توسط سازمانها مستلزم صرف هزینه هنگفتی شود، وبلاگنویسان با اطلاع از این موارد براحتی دست بکار شده و اطلاعات مفیدی را پیش روی مخاطبان قرار می‌دهند.

آیا فکر میکنید که مدل اقتصادی اینترنت میباید از مدل تبلیغات – محور دست برداشته و به چیزدیگری متوسل شود تا ژورنالیسم متداول در سطحی به بقای خود ادامه دهد که بدان عادت دارد؟ اگر چنین است ،آیا ایده ای درباره این مدل جدید ( احتمالی دارید؟
James Hamillton: بعد اقتصادی رسانه آن-لاین غمبارترین جنبه اخبار ملموس است. چهار سناریوی محتمل جهت فراهم کردن مضمون آن-لاین بیشتر راجع به مسائل مردم بدین قرار هستند.

1) سوبسید دادن به ژورنالیسم دیده بان محلی – شاید از طریق ایجاد تشکیلات غیر انتفاعی ارائه کننده اطلاعات و تحلیل درباره مشکلات محلی...

2) دریافت وجه برای ارائه مطالب مورد نیاز مردم که از دغدغه های اصلی آنان است. محصول ارائه شده لاجرم کاملا متمایز است، برای مثال ،Times میتواند برای خواندن مطالب ستون نویس ها پول بگیرد اما برای اخبار تازه نمیتواند چنین کند.

3) نحوه بکارگیری اطلاعات راجع به علائق خواننده را تعیین کنند تا سفارش دهندگان تبلیغات محلی را به خوانندگان محلی پیوند ( لینک) دهند یا خوانندگان محلی را به سفارش دهندگان تبلیغات در سطح ملی سوق دهند...

4) کمیسیونهای انتخاباتی را مقید به رعایت مقررات مربوط به محتویات اینترنتی قرار ندهند، در حالیکه تشکیلات رسانه ای انتفاعی ممکن است همیشه انگیزه ای برای پوشش دادن امور عامه مردم ، احزاب ،کاندیداها نداشته باشند اما گروه های ذینفع بواقع خواهان جلب نظر مساعد رای دهندگان هستند و بنابراین هزینه ای صرف امور تبلیغاتی خود در اینترنت خواهند کرد.

جای امیدواری است که محو شدن خطوط اینترنتی همچنان ادامه پیدا کند تا در نتیجه اطلاعات سیاسی ، حتی اطلاعات بدست آمده با کمک مالی هواداران سیاسی هر چه بیشتر مقررات زدایی شوند.

Robert Cox: فرصت واقعی که در اختیار سازمان های رسانه ای متداول قرارگرفته است ، بکار بستن اینترنت بعنوان یک تریبون بازاریابی کم هزینه برای محصولات خبری و ابزاری کم هزینه برای گردآوری و انتشار مضامین ارائه شده توسط وبلاگنویس ها و تشکیلات رسانه های شهروندی است.

Jeff Jarvis: ما باید تلاش کنیم تا تمام راه های بهره برداری از فرصت های باور نکردنی فراهم شده توسط اینترنت جهت گردآوری اخبار بیشتر ودیدگاههای متنوع تر از منابع بیشتر و تشریک سریعتر و موثرتر آنها با موضوعیتی وسیع تر را بیابیم. ما باید به تقشی که میتوانیم در این جهان جدید ایفا کنیم، توجه داشته باشیم.

علاوه بر گزارشگری مناسب، مساعدت در ترغیب دیگران بسوی اقدامات خیرانه ژورنالیستی وپشتبانی کردن آنها درزمینه مضمون، تبلیغات (‌بازاریابی)، دانش ، اعتماد و نیز عایدات... را باید سرلوحه کارقرار داد.

Lee Rainie: دیدگاهی در میان مصرف کنندگان اخبارآنلاین مطرح شده است مبنی بر اینکه آنها برای محتویات آنلاین پول پرداخت خواهند کرد.

تحقیقات ما نشان میدهد که شاید یک دهم کاربران اینترنت چنین پرداخت هایی داشته اند و بیش ازیک سوم آنها در یک سایت خبری آنلاین ثبت نام کرده اند.

هرچند روشن نیست آیا دنیای آنلاین به همان اندازه عرصه های چاپی و خبر پراکنی دوران قدیم سود آوری خواهد کرد یا خیر.

واضح است که ماهیت مدل تبلیغاتی در عصر موتورهای جستجو متحول شده است. ارائه مضمون به مخاطبین انبوه ظاهرا جای خود را به تامین نیاز مخاطبین محدود ولی علاقمند می‌دهد. شاید این مدل جدید حول تعابیر نزدیکی چون "کلمه کلیدی" یا " مفهوم تبلیغاتی" بجای ارائه مطلب به مخاطبین انبوه متمرکز شود.

Dan Gillmor: هیچ مدل یگانه ای که از مدل کنونی کار آیی بیشتری داشته است، وجود ندارد. کتاب ها بدون آنکه ازتبلیغات انباشته شوند، فروخته میشوند ( هر چند که تازه ترین ایده های مربوط به قرار دادن محصولات درون کتاب ها تهوع آورند). خبرپراکنی دولتی عمدتا" به حمایت مستقیم مخاطب خود تکیه دارد.

زمانیکه به این مسئله فکر میکنید به شباهت زیادش با روش WEB ، درخواست حمایت مخاطب، پی میبرید.بنیادها برای تامین این نیاز در تلاشند و کاردر مراکز تمام دولتی موید این روند است. اماهمواره ترکیبی از ژورنالیسم و تبلیغات وجود خواهد داشت چرا که بازاریابان به ساز مشتریان خواهند رقصید.

در یکی از کارهای مطالعاتی انجام شده در اواخرمارس 2006 توسط انجمن ناشرین آن لاینOPA چنین اظهار نظر شده است که مخاطب ویدئو آن لاین در سال گذشته چندان زیاد نشده است. در عین حال مردم در حال دانلود کردن ویدئو روی ipod و تماشای بازیهای ورزشی با تلویزیون های دارای دو صفحه نمایش خود هستند. چه عاملی مانع از رشد ویدئو آنلاین شده است؟ آیا تکنولوژی ویا کیفیت ویدئوها مسبب آن است؟ آیا مردم همچنان ترجیح میدهند که ویدئو را با تلویزیون تماشا کنند؟

Dan Gillmor: تا حد زیادی باید ممنون duopoly کابل/ تلفن بود. قیمت های بالاو پهنای باند اندک – در کنار صنعت تفریحات و سرگرمی که تلاش میکند آنچه در کنترلش نیست را برای کاستن از سرعت گسترش ویدئو آن لاین نابود کند.

تکنولوژی مدام پیشرفت می‌کند و کاربران (معمولا جوانترها) کارهایی را با آن انجام میدهند اما همانند تلویزیون سنتی – قصد تصاحب مخاطبین – را ندارند. نکته کلیدی که باید درک شود آن است که آنها بخشی از گارد قدیمی نیستند.

آنها در حال خلق چیزی جدید هستند و ما باید بدان توجه کنیم. زمانیکه ما ازپهنای باند کافی برخوردار شویم، تحولی عظیم رخ خواهد داد.

Lee Rainie: تحقیقOPA شاید حقیقتی همیشگی را منعکس نکند.اگر تاریخ عاملی هدایت کننده است احتمالا" تمام مشکلات فنی فعلی در فضای ویدئوی آن لاین برطرف خواهد شد. کیفیت صفحه نمایش واقعی تر خواهد شد.

دانلود کردن مانند نیشگون گرفتن تجربه ای دلپذیرتر برای مخاطبان فراهم خواهد کرد. دسترسی بیشتربه WiMax تجربه بی سیمی (wireless) ویدئو را بهتر وموقعیت بخش عرضه نیز بهتر خواهد شد...

Jeff Jarvis: شما تلاش میکنید تا ویدئو آن لاین را کنار بگذارید به این دلیل که یک نظرسنجی جانبدارانه (بدنبال تامین منافع خود) مدعی رشد اندک آن شده است.

پیشنهاد شما برای دوستداران رسانه ها و شهروندان چیست؟ دوربین های ویدئویشان را دور بریزند؟ حتی شبکه های تلویزیونی و تولید کنندگان آن آگاهی بیشتری دارند زیرا به ناگاه جرئت پیدا می‌کنند تا کانالهای رایج توزیع خود – نهادهای خبرپراکنی وابسته- اپراتورهای سیستم کابلی، فروشندگان جزء را کنار بگذارند تا برنامه هایشان را بطورمستقیم از طریق Bittorrent, iTunes و وب به دست مصرف کنندگان برسانند.

شرکتهای تبلیغاتی یا سفارش دهندگان تبلیغات همچنان مشتاق به کسب زمان بیشتری در ویدئو آن لاین هستند چرا که در دنیای جدید آنها ناگزیر به شناسایی روشهای برتر و بهره مندی شجاعانه از آن ، پیش ازآنکه از رقبای خود جا بمانند، هستند.

مصداق بارز آن لحظه ای است که Jon Stewart به Crossfire نزدیکشد تا آن را بکشد، 150 هزار نفر او را از طریق CNN بزرگ قدیمی تماشا کردند. روز بعد ، آن قسمت از ifilm پخش شد و 5/3 میلیون مرتبه توسط مخاطبان تماشا شده است و به حساب من احتمالادو برابر این تعداد از طریق Bittorrent تماشا شده است.

این اعداد تخمینی نشان میدهند که CNN تنها توانسته 150 هزار نفر را جذب کند(میانگین سنی 5/59) ولی اینترنت 10میلیون نفررا جذب کرده است(میانگین سنی بمراتب کمتر). حال به Rocketboom توجه کنید. وبلاگ ویدئویی محبوبی که روزانه 300 هزار بیننده دارد – دو برابر تماشاچی Crossfire بزرگ، پیرومرده. بنابراین باید گفت که ویدئو رو به افول نیست.

Robert Cox: من بیانیه مطبوعاتی OPA و نسخه مطالب پاور-پوینتی آنها را خوانده ام و هیچگونه اطلاعاتی دال بر عدم افزایش مخاطبین ویدئو آن لاین در آن نیافتم، در حقیقت این گزارش چنین القا میکند که استقبال از ویدئو آن لاین رو به افزایش است.


یکی از روش های مشاهده شده در فرهنگ رسانه ای پارادوکس تشکیلات بیشتربا پوشش گزارشی کمتر است. همانطور که مخاطبین تشکیلات خبری خاص کاهش پیدا میکنند،منابع اتاق خبر نیز کم میشوند اما این تشکیلات همچنان احساس میکنند که ناچار از پوشش دادن رویدادهای مهم روز هستند. نتیجه اش آن است که تشکیلات بیشتری رویدادهای یکسانی را پوشش دهند وتعداد کمتری بیش از آنچه را در سابق پوشش داده اند، تحت پوشش قرار دهند.شما این روند را چگونه می یابید؟
James Hamilton: موافقم...لازم است که در هر حال مابین چهار نوع متفاوت ازتقاضای اطلاعات افراد بعنوان تولید کننده، مصرف کننده ،دوستداران سرگرمی ورای دهندگان ، تمایز قائل شویم.

بازارسه گروه اول برای کسب اطلاعات می‌تواند نسبتا" بخوبی عمل کند اگر من بدنبال اطلاعات نباشم ازمنافع آن بی بهره میمانم. بسیاری از منابع آن لاین ، وبلاگ ها ، شبکه‌های همکار- همکار،موتورهای جستجو و تشکیلات رسانه ای به مردم دریافتن اطلاعات کمک می‌کنند تا در انجام وظایف خود یاری شوند و با آرامش کامل محصولاتی را خریداری کنند.

با این همه فقدان نفوذ فردی در عرصه سیاست از نظر بسیاری از افراد به مفهوم فقدان تقاضای مطرح شده برای اخبار سیاسی است روزنامه های خانوادگی (در مالکیت یک گروه یا خانواده) و ژورنالیست‌های پایبند به مسئولیت های مدنی زمانی تقاضای اندک در این را بطه را متوازن و تلاش لازم برای تقویت ژورنالیسم دیده بان را بعمل می آورند.

افت بالقوه ژورنالیسم دیده بانی در سطح محلی بزرگترین دغدغه در بازارهای رسانه ای است.

Robert Cox: در تمام جوامع صنعتی ، یکپارچگی فرصت هایی را برای تازه واردین مایل به کار در عرصه های بکر بازار فراهم میکند. تشکیلات رسانه ای از قبیل CNN, USAToday, Fox News, Air America Radio و سایرین برای بهره برداری از چنین فرصت هایی راه اندازی شدند.

به همین طریق، وبلاگها، ویکی های خبری ، سایت خبری محلی و خدمات رسانی بعنوان کانالی برای پوشش آیتم های نادیده گرفته شده توسط تشکیلات رسانه ای بزرگتر را شروع کرده اند.

Dan Gillmor: با توجه به ماهیت رقابتی این حرفه این مسئله هر چند احمقانه ولی قابل درک است که چرا بسیاری از سازمانهای رسانه ای گزارشگران را مثلا به world series یا گردهم آیی های سیاسی اعزام می‌کنند، هرچند که باید گفت اخبار واقعی درworld series رخ می‌دهند.

زمانیکه سایرین در حال zag کردن هستند Zig کردن نیاز به شجاعت دارد در واقع خلاف جریان شنا کردن شجاعت میخواهد. در سالهای اخیر سازمانهای روزنامه نگاری نشانی از شجاعت نداشته اند.

Jeff Jarvis: این مسئله ناشی از تعدیل ها در اتاق خبر نیست بلکه ناشی از مدیریت بر خبر است.

بار دیگر باید از هدر دادن پول برای اخبار کالایی خودداری کرده و ارزش منحصربه فرد خود را تعیین و روی آن سرمایه گذاری کنیم.

آیا ما ناچاریم که رویدادهای مهم یکسانی را پوشش دهیم؟ فکر نمیکنم چنین باشد ودر واقع، من در تحقیقات انجام شده توسط جوانان دیده ام که بارهاگفته اند روایت آنچه را که قبلا" از طریق اینترنت، تلویزیون، و رادیو مطلع شدیم، متوقف کنید.

ما باید شجاعت اجتناب کردن از پوشش آیتمی که همه در حال پوشش دادن به آن هستند را پیدا کنیم و آیتم هایی را پیدا کنیم که در چشم اندازی ارزشمند موضوعیت پیدا میکند. این کار گزارشگری واقعی است.

اگرژورنالیسم آن-لاین بتواند تحولی در نحوه عملیاتی شدن خود بوجود آورد آن تحول چه خواهد بود؟
Robert Cox: درک این نکته که وبلاگ نویسان متحدی قدرتمند برای جذب مخاطب به یک سایت خبری آن لاین هستند.. به آنها کمک میکند تا از داشتن لینکهای مرده در وبلاگ های خود با اضافه کردن یک Permalink به هر آیتم منتشرشده بصورت آن لاین و نگاه داشتن دائمی آیتم ها در وب اجتناب کنند.

آنها سایت شما را تبلیغ میکنند پس شما نیز آنها را تبلیغ کنید همانطور که در حال حاضر واشنگتن پست از طریق شراکت با Technorati چنین میکند.

Dan Gillmor: تحول کلیدی باید در دیدگاه ما بوجود بیاید. پذیرفتن آنکه ژورنالیسم از قالب خطابه ای به روز آمده به حالت محاوره ای در آمده است هرگاه این اتفاق افتاد مابقی کار بصورتی طبیعی انجام خواهد شد.

James Hamilton: من مشتاقم که شرکتها راهی برای پولی کردن علائق خوانندگان نسبت به اطلاعات محلی پیدا کنند. موتورهای جستجو مانند گوگل با فروش آگهی های تبلیغاتی لینک شده به علائق محتمل افراد در جستجوی اطلاعات مشخص، کاری بزرگ انجام می دهند.

در مورد روزنامه ها به لحاظ تشخیص اینکه چگونه آگهی های تبلیغاتی خود را با عادات مطالعه ای ما تطبیق دهند این احساس وجود ندارد که به همان اندازه موفق عمل کرده باشند.

Jeff Jarvis: تحولی در کار نیست. آنها باید در فرهنگ اتاق های خبر وحشت ایجاد کنند تا افراد الزام استراتژیکی تحول را درک کنند.آنها باید پول کمتری را برای کالاها و منیت های ادیتوری هدر بدهند و از اینکه حتی یک خواننده را از دست ندهند در هراس نباشند ( بواسطه جداول سهام ، زمان بندی های تلویزیونی، پانزده هزار و یکمین گزارشگری که به یک گردهم آیی سیاسی اعزام میکنند و در آنجا هیچ خبری نیست و اگر اتفاقی هم بیفتد میتوان از طریقCSPAN آن را دید، منابعی که صرف باز تولید اخباری می‌شود که دیگران از قبل بدست آورده اند و مردم قبلا شنیده اند)

آنها باید مشخص کنند چه عاملی باعث منحصر بفرد شدنشان می‌شود تا روی آن سرمایه گذاری کنند. آنها باید جرئت پیشبرد امور با رسانه قدیمی را داشته باشند پیش ازآنکه رسانه جدید جانشین اش شود( البته مدل ها ، حاشیه ها و تعداد کارکنان به مانند گذشته نخواهد بود.)

Lee Rainie: بزرگترین چالش پیش روی هر نوع از ژورنالیسم ( آن-لاین، چاپی، خبرپراکنی) تعیین آیتمی است که باید پوشش داده شود. بخش های بسیار جالب و مهم جوامع و فرهنگ ما غالبا در دنیای " من هم همینطور" نادیده گرفته شده اند.

دنیایی که در آن جمعی از با استعدادترین ژورنالیست ها را در کاخ سفید، پنتاگون ،وزارت کشور یا گالری های مطبوعات در کنگره قرار داده است تا بسرعت یادداشت نویسی کنند.

بسیاری از ابعاد وجود بشری که می‌باید در آیتم های خبری بدانها پرداخته شود مورد بی‌توجهی قرارمیگیرند.

بهترین ژورنالیسم (چه آنلاین باشد یا نباشد) همچنان توسط افرادی عرضه می‌شود که وارد کارزارشده و رویدادها را پوشش می‌دهند – بجای آنکه روی صندلی نشسته و با تماشای صفحه نمایش آنها را گزارش کنند.

در فضای اطلاعات کنونی، بزرگترین چالش مدیران نحوه هدایت گزارشگری است که ماحصل آن آیتم های خبر خوب خوهد بود.
مترجم: سایه رشیدی

سریع‌ترین راه به دنیای اطلاعات

آرمان‌شهر دیجیتالی
نگاهی به شهر الکترونیکی و سابقه آن در ایران - 1
یاشار بهمند- حیات‌نو
اشاره: بیش از یک هفته از برگزاری انتخابات شوراهای شهر می‌گذرد. هر کدام از گروه‌ها و یا کاندیداهای مستقل شورای شهر برای اداره شهرهای خود برنامه‌هایی ارائه نموده‌اند ولی کدامیک از این نامزدهای انتخاباتی صحبتی از شهر الکترونیک و اجرای آن کرد. بله صحبت از شهر الکترونیک است که در غالب آن با عرضه خدمات دستگاه‌های دولتی به صورت الکترونیک صرفه‌جویی زیادی در زمان و پول شهروندان صورت می‌پذیرد. با این نگاه که در هزاره سوم و شروع قرن 21 باید تسلیم پدیده‌های حاصل تغییرات فناوری‌های جدید باشیم و شهر الکترونیک را به عنوان یک نیاز و ضرورت هزاره سوم بپذیریم، در این یادداشت نگاهی داریم به ماهیت شهر الکترونیکی و فعالیت‌های انجام گرفته در این زمینه در ایران.

شهر الکترونیک چیست؟
شهر الکترونیک یکی از خاستگاه‌های مدیران شهری و شهروندان در عرضه کردن و مورد استفاده قرار دادن خدمات شهری است. شهر الکترونیک عبارت از شهری است که اداره امور شهروندان شامل خدمات و سرویس‌های دولتی و سازمان‌های بخش خصوصی بصورت برخط (online) و بطور شبانه‌روزی، در هفت روز هفته با کیفیت و ضریب ایمنی بالا با استفاده از ابزار فناوری اطلاعات و ارتباطات و کاربردهای آن انجام می‌شود. یا به عبارت دیگر می‌توان گفت در شهر الکترونیکی تمام خدمات مورد نیاز ساکنان از طریق شبکه‌های اطلاع‌رسانی تامین شود.

به این ترتیب دیگر نیازی به حرکت فیزیکی شهروندان برای دسترسی به خدمات دولت و نهادهای خصوصی نیست. در این شهر الکترونیکی ادارات دیجیتالی جایگزین ادارات فیزیکی می‌شوند و سازمان‌ها و دستگاه‌هایی همچون شهرداری، حمل و نقل عمومی، سازمان آب منطقه‌ای و... بیشتر خدمات خود را به صورت مجازی و یا با استفاده از امکاناتی که ICT در اختیار آنان قرار می‌دهد به مشترکین و مشتریان خود ارائه می‌دهند.

در شهر الکترونیک علاوه بر اینکه شهروندان در شهر مجازی و در وزارتخانه‌ها و سازمان‌های الکترونیک حرکت می‌کنند، قادرند خدمات جاری خود را همچون خریدهای روزمره از طریق شبکه انجام دهند. البته باید به این نکته توجه کرد که شهر الکترونیک یک شهر واقعی است که دارای شهروند، اداره‌ها و سازمان‌های مختلف و... است که در آن فقط ارتباطات و برخی تعامل‌های اجتماعی و تأمین بخش عمده‌ای از نیازهای روزمره از طریق اینترنت صورت می‌گیرد.

می‌توان بیشترین ویژگی‌های این شبکه اطلاع‌رسانی را در شبکه حمل و نقل شهری و اطلاع‌رسانی در مورد حوادث غیرمترقبه جست‌وجو کرد که در زمان بروز حوادث غیرمترقبه با توسل به این سیستم می‌توان در کمترین زمان بحران پیش آمده را در منطقه مدیریت کرد.

شهر الکترنیک یک نیاز غیرقابل انکار
رویکرد جهانی طی ۲۰ سال گذشته به سمت اطلاعاتی شدن جوامع بوده و امروزه جامعه‌ای پیشرفته‌تر است که به لحاظ اطلاعاتی سرعت و قابلیت بیشتری در تولید و تبادل اطلاعات داشته باشد. باتوجه به تکنولوژی‌‏های جدید که پیچیدگی زندگی اجتماعی را به دنبال دارند، نیازمند تسهیل امور مختلف زندگی هستیم و بدون توجه به فناوری بسیاری از امور، زندگی قابل عمل، پی‌‏گیری و اجرا نیست.

در حال حاضر تکنولوژی اطلاعات این امکان را به افراد داده و کمک می‌‏کند تا سریع‌‏تر به اهداف خود دست یابند. ایجاد شهر الکترونیک و قدم گذاشتن در مرحله تکنولوژی IT نیز یک فرصت انکارناپذیر است. این شهر عاملی در جهت ایجاد سازمان‌های شیشه‌ای است به گونه‌ای که تمام کارکردها و هدف‌های سازمان به طور شفاف قابل مشاهده باشد.

شهر الکترونیک دسترسى الکترونیکى شهروندان به شهردارى، ادارات دولتى، بنگاه‌هاى اقتصادى و کلیه خدمات فرهنگى و بهداشتى شهرى به صورت شبانه‌روزى را قابل اطمینان و امن مى‌کند. این شهر از بستر پیشرفته اطلاعات مخابراتى برخوردار است، به صورتى که مى‌توان از طریق کامپیوتر با خانه‌ها، مدارس، ادارات و غیره ارتباط برقرارکرد.

البته شهر الکترونیک یک اختراع و یا یک پیشنهاد نوآورانه نیست بلکه واقعیتی است که بر اساس نیاز جای خود را باز می‌کند. اگر امروز چشم خود را بر نیاز ببندیم فردا باید با پرداخت هزینه بیشتر قدم در اجرای آن بگذاریم.

مزایای شهر الکترونیکی
از مزایای اقتصادی پیاده‌سازی طرح شهر الکترونیکی می‌توان به کاهش هزینه‌هاى تردد شهرى، افزایش سرمایه‌گذارى در نتیجه گسترش ارتباطات جهانى، صرفه جویى در مصرف سوخت‌هاى محدود، تسهیل انجام امور اقتصادى به خاطر ۲۴ ساعته بودن ارائه خدمات و... اشاره کرد. کاهش زمان اتلاف شده شهروندان در ترافیک، عرضه بهتر خدمات، توزیع عادلانه‌تر امکانات، کاهش آلودگى محیط زیست، افزایش اشتغال و بهبود مدیریت پایدار شهرى از ویژگی‌های اجتماعی شهر الکترونیکی است.

مهم‌ترین اثرات فرهنگى این شهر نیز شامل اطلاع‌رسانى سریع، انتشار نشریات الکترونیکی برای شهروندان، آموزش مجازى، ایجاد کتابخانه دیجیتالى، افزایش سواد و ایجاد نوعى جهان‌نگرى است که به افزایش رفاه و ارتقاى فرهنگ کمک می‌کند. در واقع در شهر الکترونیکی دیگر به شهر به مثابه کالبدی که ساختمان‌های بلند، خیابان‌های پرترافیک و آلودگی‌های زیست‌محیطی را دربرمی‌‌گیرد نیست، بلکه شهری است که درآن تعامل میان شهروندان و مسؤولان اهمیت بیشتری می‌یابد و این تعاملات دو سویه است که محیط اجتماعی مطلوبی را برای شهروندان ایجاد می‌کند.

این موضوع به ویژه در مورد کلا‌ن شهرها اهمیت دارد. در شهر الکترونیک کلان شهرها، شهرهایى نیستند با آسمان خراش‌هاى بزرگ، سینماهاى عظیم، سالن‌هاى بزرگ به عنوان محل‌هایى براى تعامل و... بلکه شهرهایی هستند که با زندگی در آنها مى‌توان فیلم‌هاى بزرگ را در صفحات کوچک دید، پشت میز خود در موزه‌ها گردش کرد و به طور کلی دیگر نیازى به چارچوب‌هاى شهرى گذشته نیست. در واقع شهر الکترونیک به معنای شهروند سالاری در مدیریت شهری است.

فعالیت‌های شهر الکترونیک
بسیاری از فعالیت‌هایی که در شهرهای عادی صورت می‌پذیرد قابلیت اجرا در به صورت الکترونیکی و در غالب شهرهای الکترونیکی را دارا می‌باشد و شاید می‌توان گفت این مجموعه فعالیت‌ها در شهرهای الکترونیکی به صورت راحت‌تر اجرا می‌گردد. فعالیت‌های انجام گرفته در یک شهر الکترونیک را می‌توان به مجموعه‌هایی تقسیم کرد که بعضی از آنها عبارتند از:

1- فعالیت‌های بانکی: مثل پرداخت قبوض، برداشت پول از حساب، انتقال پول و غیره
2- فعالیت‌های اداری: مثل ثبت اسناد و املاک، درخواست پاسپورت و امثال آن
3- فعالیت‌های تجاری: مثل خرید و فروش کالا، موسیقی، فیلم و مواد غذایی
4- فعالیت‌های تفریحی: مثل بازی‌های رایانه‌ای، بازدید از موزه‌ها و پارک‌ها
5- کسب اطلاعات: اخبار، روزنامه‌ها، نشریات، وضعیت آب‌ و‌ هوا، ترافیک شهری، ساعات پرواز هواپیماها و...
6- فعالیت‌های علمی: تحقیق در مورد پروژه‌ها، یافتن مقاله‌ها، دسترسی به منابع معتبر، کتابخانه‌‌ها و کتاب‌ها و تالیفات جدید

7- فعالیت‌های آموزشی: مدرسه، دانشگاه و سایر آموزشگاه‌ها
8- فعالیت‌های سیاسی: شرکت در انتخابات، اعلام‌ نظر ‌به مجلس و بخش‌های سیاسی باز
9- فعالیت‌های مسافرتی: رزرو بلیط سفر، رزرو هتل و کرایه اتومبیل
10- کاریابی و درخواست کار: آگاهی یافتن از فرصت‌های کاری، پر‌‌کردن فرم درخواست کار، ارسال و گرفتن نتیجه
11- فعالیت‌های درمانی: مراجعه به پزشک، دریافت دستورالعمل‌‌های ایمنی و اطلاع از تازه‌های پزشکی
12- فعالیت‌های تصمیم‌گیری: بهترین و‌ ‌خلوت‌ترین مسیر در شهر برای رسیدن به مقصد، بهترین رستوران برای صرف غذا، بهترین اماکن تفریحی و سایر بهترین‌ها

شهر الکترونیکی چگونه شهری است؟
برای درک بهتر و پاسخ به این سئوال به ارائه چند نمونه می‌پردازیم: برای مثال فردی که به دنبال ساخت ساختمان و متقاضی دریافت مجوز از شهرداری است پس از ورود به شبکه اطلاع‌رسانی شهرداری، خدمات مورد نیاز خود به همراه مشخصات زمین تحت مالکیت و ساختمان دلخواه خود را وارد شبکه می‌کند، سپس شهرداری الکترونیک بر اساس استانداردهای موجود، میزان مساحت قابل ساخت و طبقات ساختمان را به متقاضی اعلام می‌کند و در نهایت فرد متقاضی بر اساس مجوز شهرداری با ورود به شبکه مهندسان مشاور با یکی از شرکت‌های مشاور بر اساس طرح و قیمت مناسب به توافق می‌رسد.

در این مرحله متقاضی حتی قادر است طرح ارائه شده از سوی مهندس مشاور را به صورت سه بعدی روی صفحه مانیتور مشاهده و اصلاحات دلخواه خود را اعمال کند. این طرح پس از تایید از سوی شهرداری الکترونیک و صدور مجوز با ورود به شبکه امور پیمانکاران و با انتخاب بهترین پیشنهاد از لحاظ قیمت به مرحله عقد قرارداد رسیده و سپس به اجرا در می‌آید.

حتی ارائه گزارش کار از سوی پیمانکار به کارفرما نیز می‌تواند از طریق شبکه صورت پذیرد. کل این پروسه در شبکه هوشمند می‌تواند در کمتر از 2 ساعت به پایان رسد، در حالی که در شرایط عادی مراحل یاد شده به 1 تا 2 سال زمان نیاز دارد. همچنین در زمینه حمل و نقل شهری یکی دیگر از امکانات شهر الکترونیک این است که اگر تمام خودروها به سیستم موقعیت‌یاب محلی مجهز شوند در تمام طول مسیر از قدرت تشخیص موقعیت جغرافیایی خود برخوردار خواهند بود و پلیس نیز به این ترتیب توان مدیریت ترافیک را به راحتی در دست خواهد داشت.

علاوه بر این در چنین سیستمی اصولا تصادفی رخ نمی‌دهد، چرا که در صورت احتمال بروز برخورد میان دو متحرک با اعلام خطر به موقع در یک کیلومتر قبل از محل پیش‌بینی تصادف از بروز حادثه جلوگیری می‌شود. در حقیقت با این روش حوادث رانندگی تحت کنترل درآمده و حتی در صورت وقوع روی مانیتور پلیس ثبت می‌شود و نیازی به اطلاع‌رسانی مجدد نیست. بنابراین علاوه بر افزایش سرعت رسیدن پلیس به محل حادثه، دیگر نیازی به کشیدن کروکی نخواهد بود و همین امر کار شرکت‌های بیمه را سهل‌تر از گذشته می‌کند.

همچنین تصور کنید در یک شهر دیجیتالی وجود سیستم هوشمند تا چه حد قادر خواهد بود خدمات اورژانسی را گسترش دهد. برای مثال فردی را در نظر بگیرید که از یک طرف دچار عارضه قلبی شده و هر ثانیه برای او حکم مرگ و زندگی دارد و از طرف دیگر مرکز اورژانس هم نمی‌تواند در مورد صحت هر تماس تلفنی اطمینان حاصل کند، در این شرایط سیستم هوشمند به مرکز اورژانس این امکان را می‌دهد که به مجرد برقراری تماس تلفنی، محل سکونت تماس گیرنده و حتی نام مالک آن روی مانیتور مرکز اورژانس حک شود.

از سوی دیگر محل حادثه روی مانیتور آمبولانس قرار می‌گیرد و سیستم اطلاع‌رسانی جغرافیایی (GIS) نیز به مرکز اورژانس اطلاع می‌دهد که نزدیک‌ترین آمبولانس به شخص حادثه دیده کدام است و کوتاه‌ترین مسیر تا مقصد و نزدیک‌ترین مرکز فوریت‌های پزشکی و بیمارستان هم مشخص می‌شود. بنابراین با استفاده از سیستم ناوبری هوشمند در لوای طرح شهر الکترونیک، اطلاعات مکانی، مسیر حرکت، سرعت و موقعیت مربوط به وسایل نقلیه از جمله وسایل نقلیه عمومی، پلیس، آتش نشانی، آمبولانس‌ها، اتوبوس‌ها و دیگر وسایل قابل دریافت است.

اهمیت این موضوع وقتی بیشتر روشن می‌شود که توجه داشته باشیم سیستم‌های ناوبری مطلوب آن دسته از سیستم‌هایی هستند که امکان تغییر نقشه و استفاده از نقشه‌های موجود و به روز کشور، قابلیت حمل و نقل و قیمت قابل قبول و مناسب داشته و در بازار نیز به راحتی در دسترس باشند.

اجرای شهر الکترونیک
اصولاً چهار مرحله برای اجرایی کردن الگوی شهر یا شهرداری الکترونیک توصیه می‌شود. در مرحله اول که مرحله پیدایش نامیده می‌شود، لازم است سند راهبردی بر مبنای مطالعات میدانی از امکانات و پتانسیل‌های موجود تهیه شود. در این زمینه استفاده از تجربیات جهانی نیز مؤثر خواهد بود. توسعه زیرساخت‌ها و آموزش به کارکنان ادارات یا سازمان‌های وابسته به شهرداری صورت می‌گیرد. در مرحله دوم که مرحله ارتقاء نام دارد، شهرداری یا شهر الکترونیکی فعالیت خود را با ارائه ابتدایی‌ترین خدمات بر روی شبکه اینترنت از طریق وب‌سایت‌های طراحی شده آغاز می‌کند.

در مرحله بعد، مرحله تعامل، فعالیت‌هایی برای آموزش به کاربران و شهروندان شهر الکترونیک انجام می‌شود و در مجموع تعاملی دو سویه میان مدیران شهری و شهروندان از طریق وب‌سایت‌ها ایجاد خواهد شد. در مرحله یکپارچگی که آخرین حلقه ایجاد شهر الکترونیکی محسوب می‌شود، دامنه خدمات ارائه شده به شهروندان گسترش می‌یابد و خدمات متنوع‌تری عرضه می‌شود. در اجرای شهر الکترونیکی باید به ارائه سبک زندگی الکترونیک و در خور عصر توجه داشت و باید توجه کرد که سبک زندگی سنتی برای جامعه اطلاعاتی، تضادها و نابهنجاری‌های خاصی را به دنبال خواهد داشت

بنابراین یک الگوی مناسب زندگی با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه مورد نظر و مناسب در جامعه اطلاعاتی، یکی از برنامه‌های شهرهای الکترونیک است. البته با توجه به اینکه توسعه شهرهای الکترونیک، دستاوردهای بسیاری را برای شهروندان، سازمان‌های شهری و دیگر ذینفعان شهر به همراه دارد، مطمئن هستم در صورتی که در کشور برنامه‌ریزی‌ها بر اساس اولویت‌های جهانی و واقعیت‌های موجود جهان که حرکت به سوی جامعه اطلاعاتی است انجام شود، اجرای شهر الکترونیک در اولویت قرار می‌گیرد.

مروری بر مفاهیم دولت الکترونیک

هدف دولت الکترونیک ارائه خدمات بهتر، با هزینه، کمتر و اثر بخشی بیشتر است؛ ولی نمی‌توان استاندارد مشخصی برای سایر ویژگی‌های آن معرفی کرد، زیرا هر دولتی می‌تواند با توجه به نیازهای جامعه خودش نظام دولت الکترونیک را پایه‌ریزی کند.

مروری بر مفاهیم دولت الکترونیک
محمد‌رضا محمودی‌منش- احسان منوچهری - طیف برق
رشد و توسعه فناوری اطلاعات و مزایای زیاد کاربرد این فناوری در بهبود روند ارائه خدمات سازما‌ن‌های دولتی، سبب گرایش دولت‌ها به این فناوری و حرکت به سمت پیاده‌سازی دولت الکترونیک شده است. در این مطلب با مروری بر مفاهیم و اصطلاحات رایج در زمینه دولت الکترونیک مقدمه‌ای اجمالی بر این مبحث بیان می‌گردد.

1- تعاریف و اصطلاحات
• دولت الکترونیک (E- Government): دولت الکترونیک استفاده از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی به منظور ارائه خدمات دولتی، به صورت بهنگام و مستقیم به شهروندان، در 24 ساعته شبانه روز و 7 روز هفته است. دولت الکترونیک به افراد تسهیلات لازم جهت دسترسی مناسب به اطلاعات و خدمات دولتی و فرصت‌های گسترده‌تر برای مشارکت در فرایندها را ارائه می‌نماید.

• ذی‌نفع (Stakeholder): افراد، سازمان‌ها و گروه‌های خاصی هستند که به نحوی به طرح‌ها و برنامه‌های دولت علاقه‌مند هستند و تصمیمات دولت برای آنها اهمیت دارد و به عبارتی در فعالیت‌های دولتی ذی‌نفع هستند؛ مانند کارفرمایانی که مصوبات دولت در مورد حداقل حقوق کارگران برای آنها از نظر کاری و حرفه‌ای دارای اهمیت است.

• مشتری (Customer):استفاده‌کننده از سرویس‌های دولتی را مشتری می‌گویند، مانند بازنشستگانی که حقوق بازنشستگی دریافت می‌کنند و یا افرادی که برای معالجه به کلینیک‌های دولتی مراجعه می‌نمایند.

• شهروند (Citizen): فردی با حقوق و مسئولیت‌های تعریف‌شده و معین در جامعه؛ این حقوق شامل حق رأی، حق اظهار نظر آزاد و ... می‌شود. افرادی که در انتخابات شرکت کرده و رأی می‌دهند و یا اشخاصی که در یک تجمع سیاسی سخنرانی می‌کنند، مشتریان دولت نیستند؛ بلکه شهروندانی هستند که در فعالیت‌های جامعه شرکت می‌کنند.

• بنگاه (Business): شرکت‌های تجاری و خصوصی بوده که از یک سو با دولت و سازمان‌های دولتی و از سوی دیگر با مصرف‌کنندگان (consrmers) یا مشتریان در ارتباط هستند. تمامی شرکت‌ها از زمان تأسیس شرکت برای ثبت و امور مالی و مالیاتی و رعایت استانداردها و قوانین و ... با دولت و ارگان‌های اداری در ارتباط هستند. همچنین برخی شرکت‌ها به عنوان پیمانکار با دولت در تعامل هستند مثل شرکت‌هایی که برخی پروژه‌های عمرانی دولت را بر عهده می‌گیرند.

2- ساختار و روابط دولت الکترونیک
در واقع ستون‌ اصلی دولت الکترونیک، ارتباطی است که دولت با شهروندان، بنگاه‌های اقتصادی، کارکنان و سایر مؤسسات دولتی برقرار می‌سازد و این ارتباطات است که روح دولت الکترونیک را تشکیل می‌دهد. در این قسمت سعی می‌کنیم ابعاد مختلف دولت الکترونیک و روابط بین آنها را بشناسیم. دولت الکترونیک برای سرویس‌دهی به شهروندان، واحدهای خصوصی و سازمان‌های دولتی دیگر، از مجراهای مختلفی استفاده می‌کند که این خود به روابطی مابین دولت و ارکان جامعه می‌انجامد که تحت عناوین زیر دسته بندی می‌شوند:

• G2E: رابطه دولت با شهروندان که طی آن دولت سرویسی را به شهروندان ارائه می‌دهد‌. در اینجا شهروند به عنوان عضوی از جامعه که حق او استفاده از سرویس‌های دولت الکترونیک است، این خدمات را به صورت رایگان دریافت می‌کند.

• G2B: رابطه‌ای بین دولت و بنگاه‌های تجاری وخصوصی است که طی آن دولت سرویسی رابه آن سازمان یا شرکت خصوصی ارائه می‌دهد. به عنوان مثال می‌توان به مزایده‌ای که از طرف دولت در اینترنت به اجرا گذاشته می‌شود و شرکت‌های خصوصی از طریق اینترنت در این مزایده شرکت می‌کنند اشاره کرد. خدماتی از قبیل ارائه مجوز وگواهی‌نامه‌ها، انجام خرید و فروش کالاها، خدمات وغیره دراین بخش انجام می‌گیرد.

• G2G: رابطه‌ای بین سازمان‌های درون دولت و یا بین دولت‌های مختلف که طی آن، هریک از این سازمان‌ها یا دولت‌ها می‌توانند به دیگری سرویس دهند و یا روابطی در زمینه‌های مختلف داشته باشند. اکثر امور اداری دولت به نحوی به هم مربوط هستند. بدین معنی که اطلاعات یک سازمان یا بخش مورد استفاده، از سرعت و اطمینان کافی برخوردار نیست. به همین دلیل نیاز به اتصال سازمان‌های مختلف دولتی احساس می‌شود.

• G2E: رابطه بین دولت با کارمندانش است و شامل سرویس‌هایی است که از طرف دولت به کارمندان اداری سازمان‌های مختلف دولتی در رابطه با کار و شغل آنها ارائه می‌شود. این سرویس‌ها می‌توانند شامل امور مالی، حقوقی و مالیات و … مربوط به کارمندان باشد. رسیدگی به نحوه عملکرد کارمندان و ارتباطات داخلی یک سازمان دولتی جهت کاهش کاغذبازی و جلوگیری از اتلاف زمان و افزایش کارایی سازمان دولتی نیز می‌تواند از جمله کارکردهای GE باشد.

با توجه به روابطی که مطرح شد ارتباطات دیگری در جهت مخالف نیز بین دولت و ارکان جامعه وجود دارد که می‌توان به یکی از آنها اشاره کرد:

• C2G: عبارت است از ارتباطی میان دولت و مردم که طی آن شهروندان اطلاعاتی را به دولت ارائه می‌دهند. به عنوان مثال در یک رأی‌گیری الکترونیکی فرم‌ها و آرائی که شهروندان به دولت ارائه می‌دهند؛ یک ارتباط C2G را به وجود می‌آورد.

3- ویژگی‌های دولت الکترونیک
هدف دولت الکترونیک ارائه خدمات بهتر، با هزینه، کمتر و اثر بخشی بیشتر است؛ ولی نمی‌توان استاندارد مشخصی برای سایر ویژگی‌های آن معرفی کرد، زیرا هر دولتی می‌تواند با توجه به نیازهای جامعه خودش نظام دولت الکترونیک را پایه‌ریزی کند.

• (S (SMALL: دولت الکترونیک نباید گستردگی بیش از حد داشته باشد؛ تا بتواند از اتلاف نیروی انسانی و سرمایه جلوگیری کند. بنابراین بهتر است دولت‌های بزرگ به دولت‌های محلی کوچک‌تر تقسیم شوند.

• (M(MORAL: دولت الکترونیک باید مقید به اخلاق بوده و حریم اطلاعات خصوصی شهروندان را حفظ نماید.

• (A (AUDITABLE: دولت الکترونیک باید نسبت به فعالیت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی که انجام می‌دهد جوابگو باشد؛ بدین معنی که شهروندان بتوانند تا حد امکان از روند پیشرفت این فعالیت‌ها آگاهی‌های لازم را کسب کنند.

• (R (RESPONSIBLE: دولت الکترونیک باید در صورت بروز مشکلاتی ناشی از فعالیت‌هایش به مردم پاسخگو باشد.
• (T (TRANSPARENT: دولت الکترونیک باید از موضع شفافی در رابطه با امور شهروندان برخوردار باشد.

4- مراحل تکامل دولت الکترونیک
در جریان گسترش کمی و کیفی سرویس‌هایی که دولت الکترونیک به جامعه ارائه می‌دهد، دولت از مراحل مختلفی عبور می‌کند که می‌توان آنها رابه چهار مرحله تقسیم کرد:

- به وجود آمدن وب‌سایت‌های دولتی که شامل اطلاعاتی درمورد سازمان‌های مختلف دولتی است.
- ایجاد وب‌سایت‌های دولتی که شامل اطلاعات سازمان‌ها دریک محیط تعاملی هستند.
- ایجاد وب‌سایت‌هایی که به سرویس‌گیرندگان این اجازه را می‌دهند که بتوانند به اطلاعات شخصی مورد نیاز خود دست یابند.
- گسترش وب‌سایت‌ها و شبکه‌هایی که دائماً به شهروندان خدمات می‌دهند و شامل سازمان‌های بسیار زیادی هستند که توسط این شبکه به یکدیگر متصل شده‌اند.

مراحل پیشرفت دولت الکترونیک و سرویس‌های ارائه‌شده در هر مرحله در شکل زیر به نمایش درآمده است.

شکل 1- مراحل تکامل دولت الکترونیک

سازمان ملل برای ارزیابی پیشرفت کشورها در برپایی دولت الکترونیک پنج مرحله زیر را شناسایی نموده است:

• مرحله نوظهور
طی این مرحله تعدادی وب‌سایت ساده و مستقل از هم توسط دستگاه‌های دولتی ایجاد می‌شود که بر روی آنها اطلاعاتی محدود و پایه‌ای گذاشته می‌شود.

• مرحله تکامل‌یافته
در این مرحله بر تعداد سایت‌های دولتی افزوده می‌شود. در این مرحله اطلاعات غنی‌تر و پویا هستند و تغییرات با تواتر بیشتری درسایت‌ها اعمال می‌شوند.

• مرحله تعاملی
در این مرحله کاربران از فرم‌های الکترونیکی استفاده می‌کنند و از طریق اینترنت با مقامات دولتی برای انجام کارهای خود تماس برقرار کرده و درخواست‌ها و قرار ملاقات‌های خود را به صورت on line تنظیم می‌نمایند.

• مرحله تراکنش
طی این مرحله کاربران می‌توانند پرداخت هزینه خدمات و یا انجام تبادلات مالی را از طریق شبکه و‌ به صورت امن انجام دهند.

• مرحله یکپارچه
طی این مرحله کلیه فعالیت‌های دولتی به صورت یکپارچه بر روی شبکه اینترنت ارائه خواهد شد.

5- موانع گسترش دولت الکترونیک
از میان موانع گسترش دولت الکترونیک، می‌توان به سه مورد اصلی اشاره کرد که عبارتند از: فرهنگی، سازمانی و محدودیت منابع.

5-1- عوامل فرهنگی
5-1-1- موقعیت کنونی
بررسی دولت‌ها و مطالعات اولیه آنها برای به اجرا درآوردن طرح دولت الکترونیک نشان داده است که مشکل اصلی ایجاد وتوسعه دولت الکترونیک، تکنولوژی نیست، بلکه مشکل اصلی در این است که آیا فرهنگ جامعه آمادگی پذیرش تغییرات بسیار زیادی که ایجاد خواهد شد را دارد یا خیر.

این تغییرات تأثیر اصلی خود را بر کارمندان دولتی خواهند گذاشت. بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد که عده‌ای از کارمندان دولت با تغییرات سریع در نظام اداری مخالفند. درحالی که عده‌ای دیگر با آن موافق بوده و از آن استقبال می‌کنند.

برای راضی کردن عموم مردم نیز باید جامعه را متقاعد کرد که انتقال اطلاعات به قدر کافی امن هست وحریم خصوصی افراد کاملاً رعایت می‌شود. در ساختار سازمانی یک دولت الکترونیک‌، کارمندان به جای جلوگیری از خطر و ریسک درکارهای اداری به مدیریت ریسک می‌پردازند.

درچنین محیطی افراد به خلاقیت و نوآوری در کارهای اداری تشویق می‌شوند. همچنین در جامعه اطلاعاتی پیشرفته، شهروندان و واحدهای خصوصی به امنیت سیستم دولت الکترونیک اطمینان داشته و اکثر امور خود را از طریق آن انجام می‌دهند، در چنین فضایی دولت نیز از خلاقیت و نوآوری حمایت می‌کند.

5-1-2- راه رسیدن به محیط فرهنگی مطلوب
عملی ساختن دولت الکترونیک بیش از هر چیز، به مدیریت و راهبری بسیار کارآمد نیاز دارد. این هیأت‌مدیره تنها از متخصصان IT تشکیل نمی‌شوند؛ بلکه در این هیأت افرادی با تخصص‌های اقتصاد، مدیریت و جامعه‌شناسی نیز حضور خواهند داشت. گام اصلی بعدی تنظیم یک برنامه همه جانبه برای ادامه عملی ساختن دولت الکترونیک است.

5-2- عوامل سازمانی و اداری
5-2-1- موقعیت کنونی سازمان‌ها وادارات
درحال حاضر، ادارات دولتی دارای روابط بین سازمانی نیستند و این به دلیل فقدان یک شبکه الکترونیکی مناسب بین آنها است. مسئولان این سازمان‌ها نیز تنها به مدیریت در حوزه درون‌سازمانی عادت کرده‌اند و ارتباط بین سازمان‌های مختلف می‌تواند مشکلاتی را برای آنها ایجاد کند. روش تصمیم‌گیری بالا به پایین نیز عامل دیگری است که به مشکلات مدیریتی دامن زده است.

5-2-2- ساختار اداری مطلوب دولت الکترونیک
در یک نظام دولتی الکترونیک، موانع و حصارهای بین سازمانی برداشته می‌شود و دولت از یک نظام بسته و محتاط به یک نظام باز که در آن نوآوری حرف اول را می‌زند تبدیل می‌شود.

5-2-3- راه رسیدن به ساختار اداری مطلوب
یکی از راه‌های مؤثر می‌تواند دادن پاداش به کارمندان و مدیرانی باشد که به جا افتادن دولت الکترونیک در سازمان خود کمک می‌کنند. حتی برخی دولت‌ها ارگان‌های خاصی را جهت دنبال کردن این موضوع تاسیس کرده‌اند در همین حال به موازات این فعالیت‌ها، متخصصان IT درحال ساختن زیر بنای لازم برای مرتبط ساختن ارگان‌های مختلف به یکدیگر خواهند بود.

5-3- کمبود منابع
5-3-1- وضعیت حاضر
همان‌طور که گفته شد در حال حاضر- درجوامع پیشرفته‌ای مثل ایالات متحده - کمبودی از لحاظ منابع تکنولوژیک احساس نمی‌شود؛ اما کمبود نیروی انسانی متخصص چه از لحاظ فنی و چه از نظر مدیریتی یک مشکل عمده در راه سرعت بخشیدن به روند تغیر به دولت الکترونیک به شمار می‌رود. از طرفی به دلیل نو و بدیع بودن این موضوع در واقع می‌توان گفت که هیچ نیروی مدیریتی با تجربه‌ای، برای پیاده‌سازی دولت الکترونیک در سطح جامعه وجود ندارد.

5-3-2- وضعیت مطلوب برای پیاده سازی دولت الکترونیک
یک موج جدید از افراد تحصیل‌کرده در فناوری اطلاعات و مدیریت وارد دولت مرکزی خواهند شد. از طرفی بهتر است دولت تا حد امکان به وسیله آموزش و حقوق بیشتر به جذب افراد شایسته از بین کارکنان فعلی دولت اقدام کند؛ زیرا این افراد با ساختار دولتی و اداری آشنایی بیشتری دارند.

5-3-3- راه رسیدن به وضعیت مطلوب
گرچه استخدام مدیرانی که توانایی‌های گسترده‌ای در فناوری اطلاعات دارند، یک اقدام اساسی و اصولی محسوب می‌شود؛ اما آموزش مدیران قدیمی و استفاده از آنها این مزیت را دارد که این افراد می‌توانند درهزینه‌ها صرفه‌جویی کرده و اعتبارات مازاد را برای بهبود کیفیت زیرساخت‌های تکنولوژیک دولت الکترونیک به کار گیرند.


 

زندگی الکترونیک ، لازمه حضور موفق در هزاره سوم

 این روزها به کار بردن واژه الکترونیک به دنبال هر کلمه ای ، کاملا عادی است. هرچند هنوز در کشور ما بسیاری از پروژه های الکترونیکی عملیاتی نشده و
زیرساخت های لازم برای اجرای آنها فراهم نشده است ، اما دولت الکترونیک ، تجارت الکترونیک ، بانکداری الکترونیک ، شهروند الکترونیک و بسیاری از الکترونیک های دیگر واژه هایی است که حداقل به گوش آشنا هستند. دولت الکترونیکی ، پیش نیاز تحقق تجارت الکترونیکی است. از سویی دیگر شرط تحقق دولت الکترونیکی در کشور نیازمند مشارکت شهروندان الکترونیکی در این طرح است که نقش موثری را در رسیدن به اهداف موردنظر ایفا می کند. در دنیای امروز ، آدمی خسته از گشت و گذار عادی و زندگی در کلانشهرهایی مملو از آلودگی ها ، شلوغی ها ، معطلی ها و خستگی ها به دنبال مجالی است که جلوه های نشاط و سرزندگی را بازیابد.

فناوری اطلاعات و ارتباطات در فضای مجازی ، به سوی راحتی بیشتر انسان ، تعاملات و ارتباطات روان تر ، بهتر و سازنده تر در اجتماع و ارائه هرچه بهتر خدمات به شهروندان یک جامعه در حرکت است.اما حضور در فضای مجازی برای هر شهروند ایرانی نیاز به آمادگی هایی دارد که موارد آن توسط بنیاد IDCL ، با سرفصلهایی معین تحت عنوان استانداردهای شهروند الکترونیک مشخص شده است.
در واقع از چندین سال پیش دولتمردان کشور متوجه نفوذ هراسناک فناوری اطلاعات و ارتباطات در زندگی مردم شدند ، آنها دو انتخاب را پیش پای خود می دیدند: رفع و مقابله با این فناوری و فرار از پیامدهای نیک و بد آن یا منطبق ساختن شرایط کشور با واقعیت های موجود و به کارگیری جنبه های مثبت به کارگیری فناوری اطلاعات. طبیعی است که راه دوم ، منطقی تر و عاقلانه تر به نظر می رسید. به همین دلیل ، سران کشور تصمیم به گسترش کاربردهای مثبت فناوری اطلاعات و ارتباطات در میان مردم گرفتند.
در همین راستا از چند سال پیش طرح جدیدی موسوم به «توسعه کاربردی فناوری اطلاعات» یا به صورت خلاصه «تکفا» توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی که متولی طرح ریزی برنامه های کلان دولت است ، پایه گذاری شد. هدف طرح تکفا در یک بعد توسعه کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در میان کارکنان دولت و دستیابی به دولت الکترونیک و در بعد دیگر پرورش عموم جامعه برای استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در زندگی روزمره بود.
متولیان طرح تکفا برای دستیابی به ملزومات اجرای موفق طرح با بخش خصوصی به همکاری پرداختند که از نتایج این همکاری می توان به انتشار کتابهای مختلف در زمینه مهارت های ICDL و برگزاری کلاسهای کاربری رایانه در ادارات و سازمان های دولتی و خصوصی اشاره کرد.
در کشور ما نیز از ابتدای سال 2005 ، مراکز آموزش مهارت های IT با هدف آموزش شهرنشینی الکترونیک ، مهارت های IT و کاربری رایانه در این مسیر قدم نهاده اند و به این ترتیب مراحل بومی سازی استاندارد شهروند الکترونیکی آغاز شده است. در حال حاضر نسخه بومی شده استاندارد شهروند الکترونیکی در حال آموزش و اجراست.
در این راستا کتاب آموزش استانداردهای شهروند الکترونیکی توسط مهندس مرتضی متواضع کارشناس آموزش IT تالیف و منتشر شده که در آموزش افراد علاقه مند به توسعه شهروندی الکترونیک نقش بسزایی داشته است. امروزه بسیاری از خدمات و سرویس های بخش دولتی و خصوصی به صورت اینترنتی ارائه می شود و در آینده ای نه چندان دور اغلب این خدمات تنها به روش الکترونیک در دسترس عموم قرار خواهد گرفت ، بنابراین مهارت های شهروند الکترونیکی پیش از هر چیز برای حضور موثر فرد در جامعه و حفظ حقوق شهروندی مورد نیاز هستند.
ضمن این که آموزش مهارت های شهروند الکترونیکی پیش نیاز کسب هر نوع تخصص حرفه ای و کارشناسی در زمینه فناوری اطلاعات و رایانه خواهد بود.
ویژگی شهروند الکترونیک
براساس استاندارد ، شهروند الکترونیک کسی است که از حداقل دانش لازم درباره مفاهیم پایه فناوری اطلاعات و ارتباطات برخوردار است ، توانایی برقراری ارتباط با اینترنت و ارسال و دریافت پیامهای الکترونیکی از طریق پست الکترونیک (Email) را دارد و همچنین اطلاعات ، خدمات ، کالاها و نرم افزارهای مورد نیاز خود را از طریق اینترنت جستجو می کند.
ضمن این که چنین فردی باید نسبت به تامین امنیت شخص و خانواده در برابر آسیبهای اینترنتی آگاهی داشته باشد و بتواند امور مختلف زندگی خود را تا حد امکان از طریق شبکه های اینترنتی انجام دهد.

حضور در فضای مجازی برای هر شهروند ایرانی نیاز به آمادگی های ویژه ای دارد

به بیانی واضح تر شهروند الکترونیک کسی است که از توانایی لازم برای کار با رایانه برخوردار باشد و بتواند از اینترنت برای انجام سریعتر و موثرتر امور روزمره زندگی از قبیل برقراری ارتباط با دیگران ، خرید و فروش ، تعاملات بانکی ، استخدام ، مسافرت ، تفریح ، سرگرمی ، درمان و... استفاده کند.
امروزه در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان ، اغلب شهروندان ویژگی های یک شهروند الکترونیک را دارند و لزوم چنین تحولی در کشور ما نیز احساس می شود. پیام پنهان در استاندارد شهروند الکترونیکی این است. «بزودی اگر یک شهروند الکترونیک نباشید، اساسا شهروند به حساب نمی آیید.» بنابراین تمام کسانی که می خواهند در عصر حکمرانی اطلاعات ، زندگی موفقی داشته باشند، نیازمند فراگیری مهارت های لازم در فناوری اطلاعات هستند.
مزایای الکترونیکی بودن
شهروند الکترونیک در مقایسه با شهروند سنتی زندگی مدرن تری را تجربه می کند ، برای زندگی در عصر ارتباطات و اطلاعات اعتماد به نفس بیشتری دارد و با توانایی بیشتری از حقوق شهروندی خود دفاع می کند. صرفه جویی در وقت و هزینه ها با توجه به انجام بسیاری از کارها بدون نیاز به خروج از منزل یا محل کار و همچنین کاهش هزینه های تردد شهری و بین شهری از دیگر مزایای شهروند الکترونیک است. فراگیری مهارت های شهروند الکترونیکی ، توانایی استفاده از فناوری های ارتباطی نوین را در شهروندان افزایش می دهد و به این ترتیب آنها را برای استفاده از تسهیلات و خدمات دولت الکترونیک آماده می سازد.
کاهش خطرات ناشی از ترددهای زاید درون شهری و برون شهری از قبیل تصادفات رانندگی ، سرقت و...، توانایی کنترل منطقی دسترسی فرزندان به اینترنت ، کاهش ترافیک و به تبع آن آلودگی هوا و توانایی انجام خریدهای راحت تر و بهتر از دیگر تسهیلاتی است که با تحقق دولت الکترونیک و شهروند الکترونیک به آن دست خواهید یافت.
سازمان ها و نهادهای مسوول
در کشور ما زیربنایی ترین و اساسی ترین پایه ها در آموزش شهروند الکترونیک از وضعیت چندان مطلوبی برخوردار نیست و هنوز فرهنگسازی و اطلاع رسانی کافی و مناسبی در این خصوص انجام نشده است. عدم توجه لازم برای آموزش مهارت های رایانه در نظام آموزشی کشور را می توان علت اصلی این ضعف بزرگ برشمرد. شهروند الکترونیک عبارت بسیار زیبایی است. اما در جایی که شهروندان آن ذهنیتی از الکترونیکی شدن و کاربرد این عبارات در زندگی خود ندارند، قطعا شهر و شهروند الکترونیکی وجود خارجی نخواهد داشت. بخش بزرگی از بار این مسوولیت به عهده نهادهای آموزشی و تربیتی است که شاید بتوان مدارس را در صدر آنها قرار داد. با توجه به این که مدرسه اولین جایی است که فرد در آن زندگی اجتماعی را تجربه می کند ، می بایست توجه بیشتری به آن معطوف داشت براساس بررسی های به عمل آمده آموزش رفتار شهروندی یکی از مهمترین ، آموزش هایی است که با توجه به مولفه های امروز جهان در عصر ارتباطات ، بیش از هر آموزش دیگری نیاز به آن احساس می شود.

فرانک فراهانی جم

پروژه اینترنتی، شما یا رقیبتان؟

همه افراد و سازمان‎ها هر روز به دنبال روش‎هایی هستند که بتوانند در آن بهره‎وری را بالا ببرند، هزینه‎ها را به حداقل رسانده و سود را بیشتر کنند. تا کنون به این اندیشیده‎اید که یک پروژه چه ضعف‎هایی می‎تواند داشته باشد؟

آیا بسترسازی اولیه پروژه نادرست بوده است؟

آیا نداشتن یک الگو برای پروژه بوده است؟

آیا فرد غیر مسئولی مدیریت آن را بر عهده داشته است؟

آیا از تکنیک‎های مدیریت صحیح استفاده نشده است؟

آیا نحوه تبلیغات مناسب نبوده است؟

آیا این پروژه قبلا انجام گرفته است؟

آیا افراد یا شرکت‎های متخصص در موضوع پروزه را می شناسید؟

آیا علاقه‎ای دارید که پروژه شما در دید عمومی قرار بگیرد تا همه متخصصان امور آن را ببینند و نظر خود را اعلام کنند.

آیا ....

اگر شما مجری پروژه‎های مختلف در زمینه IT هستید در چه جاهایی خود را معرفی کرده‎اید؟ در روزنامه‎ها، مجلات، همایش‎ها، از پروژه‎های موفق قبلی و یا .... . درصد افرادی که پروژه‎هایشان را به شما سپرده‎اند چه قدر بوده است؟

با توجه به ارزش کاربرد فناوری اطلاعات در کاهش هزینه‌ها، افزایش بهره‎وری، کاهش ترافیک، صرفه جویی در زمان، کاهش آلودگی هوا، دسترسی به هنگام در هر ساعت از شبانه‎روز، کمک به رشد عدالت اجتماعی و دهها مزایای دیگر می‎توان به صراحت گفت که بهترین روش برای معرفی شما مجری گرامی همان اینترنت و سایت مرتبط با آن است.

حتی اگر شما زبان ارتباطی صریح و روانی نداشته باشید، در بخش فناوری اطلاعات می‎توانید در معرض دید هزاران کاربر اینترنت قرار بگیرید.

کارفرمایان پروژه‎های IT هم می‎توانند با توجه به مزایای فوق که جهت ارزش فناوری اطلاعات نام برده شد پروژه خود را در اینترنت معرفی نمایند و مجری مناسبی را جستجو کنند.

 شرکت واسط تجارت الکترونیک، مجری سایت‎های اینترنتی، بعد از اجرای سایت موفق www.ITJobs.ir در زمینه استخدام IT بنا دارد سایت www.itprojects.ir را با هدف شناخت افراد متخصص در اجرای پروژه ها، ایجاد زمینه لازم برای استخدام منابع انسانی (اشغال‎زایی)، تعادل بین عرضه و تقاضای بازار کار را در معرض استفاده متخصصان عرصه فناوری اطلاعات کشور قرار دهد.

 امکانات سایت

·        تعریف رزومه: این بخش شامل مشخصات شما به عنوان انجام دهنده پروژه ثبت می‏گردد.

·        امکان جستجوی پروژه‎ها 

·        مدیریت رزومه‎ها 

·        امکان ارسال رزومه برای دارندگان پروژه 

·        لیست آخرین پروژه‎ها        

·        ارسال جدیدترین پروژه‎ها به ایمیل شما و .....        

·       زمینه ارتباط مستقیم بین دارندگان و مجریان پروژه‎های گوناگون علی‎الخصوص در زمینه فناوری اطلاعات،        

·       آشنایی مجریان پروژه با دارندگان آن، دسترسی به پروژه‎ها در هر زمانی از شبانه‎روز        

در این سایت کارفرمایان پروژه‎ها و مجریان آن به یکدیگر معرفی می‎شوند. بهره‎وری در این میان تعریف به جایی پیدا می‎کند زیرا می‎توانید با درج رایگان پروژه‎ خود برخی از هزینه‎های انجام پروژه را کم نمائید. مطمئن باشید انتخاب شایسته‎ای کرده‎اید.

نویسنده : الهام شالچی

43 ساعت کار در 24 ساعت

در حالی که والدین همیشه از کمبود وقت در شبانه‌روز شکایت می‌کنند، استفاده همزمان از چندین فناوری به خانواده‌ها امکان انجام 43 ساعت کار و فعالیت در 24 ساعت را می‌دهد.

رویتر- مطالعات انجام شده توسط «یاهو» و CMD نشان می‌دهد استفاده همزمان از اینترنت، تلفن، پیام‌های متنی، رادیو و تلویزیون در طول کار منجر به بازآفرینی ساعات برای بیش از چهار هزار و 700 بزرگسال در 16 کشور از آمریکا گرفته تا آرژانتین و تایوان می‌‌شود.

مایک هس (Mike Hess) مدیر واحد تحقیقات OMD می‌گوید: بسیاری از افراد در حین استفاده از اینترنت با تلفن نیز صحبت می‌کنند و یا تلویزیون تماشا می‌کنند. بسیاری از خانواده‌ها اعلام کرده‌اند که به طور متوسط سه ساعت در هر روز از اینترنت استفاده می‌کنند، دو ساعت تلویزیون تماشا می‌کنند و یک ساعت پیام‌های متنی ارسال می‌کنند و ساعات کمتری را هم به بازی کردن ویدیوگیم‌ها، گوش دادن به رادیو و پخش کننده‌های موسیقی MP3 خواندن روزنامه و وبلاگ می‌گذرانند.

خانواده‌ها در آمریکا به طور متوسط دارای تقریبا 12 فناوری و دستگاه رسانه‌ای مرتبط هستند.

مطالعات حاکی از این است که 70 درصد از خانواده‌ها در آمریکا معتقدند که وجود فناوری‌های مختلف به آنها امکان این را که در کنار اعضای خانواده‌شان باقی بمانند، ‌می‌دهد.

تقریبا یک سوم از والدین استفاده از تلفن همراه را برای باخبر شدن از حال و وضعیت فرزندان‌شان در طول روز ضروری می‌دانند و یک چهارم از آنان استفاده از پیام فوری را در بهبود روابط‌شان الزامی قلمداد

می‌کنند.

وندا هریس میلارد (Wenda Harris Millard) مدیر ارشد فروش یاهو می‌گوید: سعی شده تا درجه تاثیر هر یک از اعضای خانواده در استفاده از این فناوری‌ها مورد ارزیابی قرار گیرد.

چهارچوب بررسى امنیتى سیستم هاى اطلاعاتى

امروزه ارزیابى امنیتى سیستم هاى اطلاعاتى بر طبق نیازهاى تجارى ، از جمله اجراء جدا ناپذیر استراتـژى هاى کارى یک سازمان مى باشد . در حالى که تـعداد معـــــــدود و محدودى استاندارد ، اسلوب و چهارچوب براى رسیدگى به امنیت اطلاعات و فیلد هایى که مى بایست مورد بررسى قرار گیرند در دسترس مى باشد ، هیچ یک از آنها چگونگى و دلیل انجام این رسیدگى و حتى روش هاى امن سازى پارامترهاى مورد بحث را تحت پوشش قرار نمى دهند .

ISSAF یک چهارچوب ساخت یافته براى بررسى امنیت اطلاعات مى باشد که امر بررسى امنیتى را تحت بخش هاى متنوع و مختلف ارائه داده و به ذکر جزییات در مورد هریک از بخش هاى عنوان شده مى پردازد.

این توضیحات شامل مواردى است که مى بایست مورد ارزیابى قرار گیرند ، و همچنین روش و محدوده بررسى . در ISSAF سعى بر آن شده تا فیلد هاى مطرح شده براى بررسى ، انعکاسى از موارد واقعى و کاملآ کاربردى باشد .

ISSAF مى بایست بعنوان یک مرجع و راهنماى اولیه براى رفع نیاز بررسى امنیتى سازمان ها و همچنین بعنوان مرجعى براى سایر موارد امنیتى مورد رجوع و استفاده قرار گیرد.

ISSAF همچنین زیربخش هاى کوچک و مفیدى را براى پیشبرد پروسه هاى امنیتى ، بررسى و محکم سازى و ترسیم تصویر کاملى از ضعف هاى امنیتى موجود در بردارد.

اطلاعات در ISSAF بر اساس معیارها و محدوده هاى بررسى مختلفى تقسیم بندى شده که هر بخش توسط یک متخصص در آن زمینه خاص تهیه و مورد بازبینى قرار گرفته است.

هر محدوده و معیار بررسى تعریف شده شامل بخش هاى زیر مى باشد

· توضیحى در مورد معیارهاى رسیدگى

· اهداف و ایده آل ها

· شرایط لازم براى انجام بررسى

· مراحل و پروسه بررسى

· عنوان نتایجى که انتظار میرود

· پیشنهاد روش ها و اقدامات مقابله و متقابل

· ارجاع به مطالب و منابع خارجى



مطالب ارائه شده در این چهارچوب گسترده مى باشند . ما تصمیم به ارائه هرچه بیشتر اطلاعات کردیم با این قصد که استفاده کننده از این چهارچوب بجاى نیاز به گسترش و بسط دادن مطالب لازم و عنوان شده ، از آنها صرف نظر و چشم پوشى کند. ISSAF یک سند باز مى باشد که بصورت مداوم در آینده گسترش خواهد یافت و اصلاح و بروز رسانى خواهد شد .



اهداف ISSAF

· عمل کردن بعنوان یک مرجع پیوسته براى بررسى امنیتى ( Security Assessment )

· استاندارد سازى پروسه بررسى امنیتى سیستم هاى اطلاعاتى

· بکارگیرى حداقل و کوتاه ترین پروسه قابل قبول وممکن

· فراهم کردن یک روال استاندارد که بررسى میتواند ( باید ) بر اساس آن انجام شود

· بررسى و بازبینى اقدامات پیاده سازى شده براى مقابله با دسترسى غیرمجاز

· عمل کردن بعنوان یک مرجع اجرا سازى امنیت اطلاعات

· تقویت پروسه هاى امنیتى و تکنولوژى هاى موجود

هدف اصلى ISSAF فراهم آوردن یک نقطه رجوع واحد براى بررسى امنیتى مى باشد و در تهیه آن سعى بر آن شده تا مواردى که عنوان مى گردد نزدیکى هرچه بیشترى به پیامد ها و مسایل بررسى هاى امنیتى واقعى داشته باشد که این موضوع از لحاظ کارى موقعیتى ارزشمند را فراهم مى کند .

براى دسترسى به این هدف ISSAF از این دستور کار استفاده مى کند :

· ارزیابى رویه هاى ( Policy ) امنیت اطلاعات سازمان ها براى اطمینان از اینکه با معیارها و نیازهاى صنعتى مطابقت داشته و آئین نامه ها و قوانین تعریف شده را مختل نمى کنند .

· تشخیص نیازهاى حیاتى زیربناى سیستم هاى اطلاعاتى مورد نیاز سازمان ها براى انجام پروسه هاى کارى و ارزیابى امنیت آنها

· هدایت پروسه هاى تشخیص نقاط آسیب پذیر و تست نفوذ براى نمایان کردن نقاط ضعف سیستم ها و در نتیجه تشخیص نقاط ضعف مربوط به شبکه ، سیستم ها و برنامه ها

· ارزیابى کنترل هاى اعمال شده بر حوزه هاى مختلف امنیت با :

o پیدا کردن تنظیمات غلط اعمال شده و تصحیح آنها

o تشخیص ریسک هاى شناخته شده و ناشناخته مربوط به فناورى و اداره کردن آنها

o تشخیص ریسک هاى شناخته شده و ناشناخته مربوط به کارکنان و پروسه هاى کارى و اداره کردن آنها

o تحکیم و تقویت پروسه ها و فناورى هاى موجود

· اولویت بندى انجام بررسى ها بر اساس میزان اهمیت سیستم ، هزینه بررسى و منافع مورد توقع

· تربیت کردن افراد براى انجام بررسى هاى امنیتى

· تربیت کردن افراد در زمینه سیستم هاى امنیتى ، شبکه ها و برنامه ها

· ارائه اطلاعات در زمینه

o بازبینى گزارش ها‌، مانیتورینگ و پروسه هاى ممیزى ( Audit‌) و بررسى

o تهیه و بازبینى روال هاى بازیابى از حوادث (‌Disaster Recovery (

o بازبینى مسایل مربوط به Outsource کردن امنیت

· مطابقت دادن با استاندارد هاى قانونى و قواعد

· ایجاد آگاهى امنیتى ( Security Awareness )

· مدیریت مؤثر پروژه هاى بررسى امنیتى

· محافظت در برابر حملات مهندسى اجتماعى

· بازبینى امنیت فیزیکى

این خط مشى بر اساس استـفاده از کوتاه ترین راه براى رسیدن به هدف شخص ، بر اساس یافتن نقاط ضعفى که بطور مؤثر و با کمترین تلاش قابل بهره بردارى هستند مى باشد . هدف این چهارچوب دادن تمامیت ودقت و کارایى به امر بررسى امنیتى مى باشد .


چرا ما به فکر ISSAF افتادیم ؟

پس از کار بر روى پروژه هاى بسیار در زمینه بیمه و امنیت اطلاعات ، عدم وجود یک منبع و چهارچوب جامع که امنیت اطلاعات در قالب تشخیص نقاط ضعف ، تست نفوذپذیرى و بررسى امنیتى را بصورت استاندارد شده فراهم مى آورد ، احساس شد.

ISSAF یک چهارچوب جامع و ژرف مى باشد که به پرهیز از عواقب استفاده از روش هاى بررسى امنیتى ناقص و غیر استاندارد کمک مى کند . در ISSAF سعى ما بر آن بوده تا چهارچوب بررسى امنیتى سیستم هاى اطلاعاتى کامل ترى نسبت به انواع موجود و مشابه تهیه گردد و هدف سبک سازى ریسک هاى آمیخته با خود پروسه بررسى امنیتى مى باشد .

این به ما کمک مى کند تا خطراتى را که ما را در حین انجام امورکارى روزانه تهدید مى کند بهتر بشناسیم . تهدیدات ، افشا سازى اطلاعات وآسیب پذیرى هایى که سازمان ما را تهدید مى کنند بسیار بزرگتر از آن هستند که از بتوان از آنها صرف نظر کرد.

در حال حاضر ISSAF پاسخگوى تمامى نیازها و موقعیت ها نمى باشد اما ما با بهبود مطالب عنوان شده کنونى و اضافه کردن حوزه هاى جدید متعهد به بهبود پیوسته این چهارچوب شده ایم.

استفاده کننده گان این چهارچوب

این چهارچوب طیف وسیعى از کاربران را پوشش مى دهد که شامل موارد ذیل مى باشند:

o ارزیاب هاى داخلى و خارجى امنیتى ،‌ بررسى کننده هاى نفوذ ، ممیزى هاى امنیتى

o افراد حرفه اى که پیرامون مسایل امنیت اطلاعات داراى مسئولیت مى باشند

o مهندسین و مشاورین امنیتى

o مدیران پروژه هاى بررسى امنیت

o موارد مربوط به سیستم هاى اطلاعاتى با مسئولیت امنیت اطلاعات

o مدیران سیستم / شبکه / وب

o مدیران فنى
نویسنده : سید حمید کشفى

کلیات دانش مدیریت پروژه

انجمن مدیریت پروژه که انجمن حرفه‏ای و تخصصی مدیران پروژه به شمار می‏آید هشت زمینه آگاهی را مشخص کرده است که لازم است هر مدیر پروژه با آنها تا حدودی آشنا باشد تا بتواند در کار خود مؤثر باشد. برای آنکه مؤسسه مدیریت پروژه کسی را به عنوان متخصص مدیریت پروژه تأیید کند شخص باید امتحانی را بگذراند که تمام این هشت زمینه را در برمی‏گیرد. هشت زمینة مورد نظر عبارتند از:
1- مدیریت زمان‏بندی/زمان؛ یعنی مدیریت پروژه به منظور تحقق اهداف زمانی. این موضوع معمولاً متضمن  استفاده از روش مسیر بحرانی و یا زمان بندهای گانت است.
2-  مدیریت هزینه: روشهای مورد استفاده به منظور اجرای پروژه با بودجة مقرر آن
3- مدیریت کیفیت: استفاده از ابزارها و شیوه‏های مدیریت کیفیت کلی و زمینه‏های مربوطه در مدیریت پروژه‌ها به منظور تضمین انجام درست و مقتضی کار
4-  منابع انسانی: مدیریت جنبة انسانی پروژه‏ها متضمن پرداختن به رفتار افراد سهیم در اجرای پروژه و همچنین جزء اداری نیروی انسانی است که مشتمل است بر حقوق و مزایا، پیروی از مقررات دولتی در ارتباط با اقتضائات فرصتهای اشتغال برابر و غیره
5-  قرارداد/تدارکات: مدیر پروژه باید بتواند نسبت به تأمین مواد و اجناس مورد نیاز اقدام کند. علاوه بر این هنگامی که پیمانکاران بیرونی (خارج از پروژه) بخشی از کار پروژه را انجام می‏دهند ممکن است نیاز به عقد قرارداد باشد.
6- ارتباطات: این موضوع متضمن داشتن مهارتهای مناسب است. به منظور برقراری ارتباط با افراد  مورد نظردر زمان مقتضی با به کارگیری روش مناسب گاهی ارتباطات مکتوب مناسبت دارد و در اوقاتی دیگر تنها ارتباطات رودررو باید به کار گرفته شوند.
7- مدیریت محدوده: محدوده پروژه‏ همان مقدار کاری است که انجام می‏شود. تغییرات محدوده‏ای خارج از اختیار، معمولاً به قحطی از هزینه و زمان‏بندی منجر می‏شوند و هزینه و زمان پروژه را بیشتر می‏کنند. مدیران پروژه باید بدانند  چگونه محدودة کار را اداره کنند تا از چنین پیامدهایی پرهیز شود.
8-  مدیریت مخاطره (ریسک): قانون مورفی می‏گوید که هر آغاز غلط به پایان غلط منتهی خواهد شد. این موضوع محققاً در پروژهها مصداق دارد و ناتوانی در اداره و مدیریت مخاطرات می‏تواند منجر به مصایب شود. بحث مفصل پیرامون همة این زمینه‏ها خود به کتابی بزرگتر از این نیاز دارد، بنابراین از برخی از مواد فوق به اجمال بحث خواهد شد.
چرخة عمر پروژه
در حالی که ماهیت پروژه‏ها با توجه به محتوای کار مورد نظر تا حدودی فرق خواهد کرد، با این حال بین پروژه‏ها شباهتهایی مستقل از محتوا، وجود دارند. بیشتر پروژ‌ه‌ها چرخه عمری متشکل از چهار تا شش مرحله دارند. وقتی چرخه عمر پروژه شش مرحله‏ای باشد این مراحل موسوم‏اند به مفهوم، تعریف و برنامه‏ریزی، طراحی، توسعه یا عملیات اجرایی، کاربرد، و سپس از اتمام. صرف نظر از تعداد مراحل پروژه، در هر پروژه نکات ذیل ملحوظ است:
الف) ویژگی برنامه در هر مرحله از چرخة عمر تغییر می‏کند.
ب) تردید و ابهام مربوط به زمان و هزینه نهایی با تکمیل هر مرحله کاهش می‏یابد. بدبختانه بسیاری از پروژه‏ها چرخة عمرشان شبیه آن چیزی است که در شکل 103 نشان داد شده است. یکی از دلایل اولیه این شکست توسل به شیوه‏ای است موسوم به شیوة آمادة آتش به هدف که در آن فشار بر این است که باید به کار چسبید و با آن به پیش رفت و به این موضوع که کاری که باید انجام شود واقعاً چیست و چه فایده‏ای دارد بسیار کم توجه می‏شود. طبق تعریف جوران، مدیریت پروژه واقعاً عبارت است از حل مسأله در مقیاسی بزرگ و نخستین گام در حل تمام مسائل ایجاد اطمینان نسبت به تعریف و شناخت درست مساله است. در غیر این صورت احتمال دارد که انسان مسأله غلطی را درست حل کند. شناخت و تعریف نیازها و اقتضائات پس از آن ضرورت پیدا کرده است که پروژه گرفتار مصیبت و فاجعه شده است و این ناتوانی در تشخیص نیازها در ابتدای کار، دقیقاً همان چیزی است که اولین دلیل مصیبت و گرفتاری است.
     مراحل چرخة عمر، مرحله مفهوم: مرحله مفهوم پروژه مقطعی است که در آن شخص به تعریف و شناخت نیازی می‏پردازد که باید رفع شود، این نیاز می‏تواند مربوط به محصول یا خدمت جدیدی باشد از جمله ساختمان‏سازی، نوسازی، حرکت از مکانی به مکان دیگر، یک خدمات بانکی جدید، فعالیت تبلیغاتی، برنامه تحقیقاتی و نظایر اینها. در مرحله مفهوم شناخت و تعریف مسأله‏ای که باید حل شود بسیار نامشخص است. در واقع باید توجه داشت که پیش از رفتن به مرحله بعدی ممکن است انجام یک مطالعه امکان سنجی به منظور توضیح و روشن کردن تعریف پروژه ضرورت داشته باشد.

مرحله تعریف و برنامه‏ریزی
     در مرحلة تعریف و برنامه‏ریزی پروژه است که دقیقاً معلوم می‏شود قرار است که چه کاری انجام شود. ابتدا شرح مسأله بیان می‏شود. منظور از شرح مسأله تعریف مشخص مسأله‏ای است که باید حل شود. این البته راه مطلوب انجام کار است. پروژه‌هایی هستند که در آنها مرحله تعریف پروژه با پیشرفت کار تداوم می‏یابد، صرفاً به این دلیل که نه کارفرما و نه گروه مجری پروژه هیچ کدام نمی‏توانند نیازهای کارفرما را بطور کامل تعریف و مشخص کنند. بهرحال هنگامی‌که تعریف مناسبی برای پروژه نوشته شود اهداف مشخص می‏شوند. راهبردهای ذیل به اهداف مورد نظر انتخاب می‏گردند و برنامه‏های کاری تفضیلی تدوین می‏شوند تا تحقق آن اهداف تضمین گردد. در طی این مرحله با شناسایی افرادی که قرار است در پروژه مشارکت داشته باشند سازمان پروژه تشکیل و تصمیم‏گیری می‏شود که این افراد باید به چه کسی گزارش بدهند و حدود اختیار، مسئولیت و پاسخگویی آنان معلوم می‏گردد. همچنین توجه شود که در همین مرحله است که نظام کنترل (بازبینی و مهار) مشخص می‏شود. دستورالعملهای مربوط به تضمین کیفیت (چنانچه موجود نباشد) تدوین می‏گردد و برنامه‏ریزی تفصیلی تکمیل می‏شود. وقتی که برنامه کامل شود در دفترچه پروژه گنجانده می‏شود و از آن پس به عنوان سندی نظارتی هدایتی در طول عمر پروژه به کار می‏رود. دفترچه پروژه ابزار سامان دهنده و سازمان دهنده بسیار سودمندی برای مدیریت پروژه است و ممکن است برای پروژه‏های بسیار بزرگ به صورت چند جلدی تدوین شود.
     مرحله طراحی: مرحله طراحی ممکن است (چنانکه در یک پروژه ساختمان‏سازی وجود دارد) وجود نداشته باشد، یا ممکن است در مرحله توسعه ادغام شود. اگر این مرحله در پروژه وجود داشته باشد توجه شود که تدارک لازم برای تجدید نظر در هزینه و عملکرد مربوط به آن به عمل آید. اگر چه این اندیشة تجدیدنظر به عقیده برخی از مدیران بدعت به شمار می‏آید اما چه بخواهند و چه نخواهند در جریان طراحی محصولات و خدمات جدید غالباً معلوم می‏شود که اهداف اصلی مربوط به هزینه زمان‏بندی با عملکرد تحقق نمی‏یابند (و نیاز به تجدید نظر دارند) وینستون چرچیل زمانی گفته بود که حق ماست امروز هوشیارتر از دیروز باشیم. به دلیل این که هیچ کس نمی‏تواند مسائل را صددرصد پیش‏بینی کند. با دسترسی به اطلاعات جدید باید تغییرات لازم را نسبت به اهداف اصلی اعمال کرد. چند سال پیش در کنگرة آمریکا بر سرانجام بمب افکن B2 جنجالی در گرفت و یکی از نمایندگان کنگره گفت که او این هواپیما را به هر قیمتی می‏خواهد. با این حال برنامه مربوط به هواپیمایی مذکور یک دهه طول کشید و مسلم است که هیچ کس از جمله خود همین نمایندة برآشفته هم نمی‏توانست هزینه چنین پروژه پیچیده‏ای را که زمان آن چنین به درازا کشید پیش‏بینی کند.
مرحله توسعه یا عملیات اجرایی
     مرحله توسعه یا عملیات اجرایی مقطعی است که در آن محصولات و خدمات ساخته شده و به انجام رسیده را می‏توان مورد آزمایش قرار داد تا معلوم شود که آیا با اهداف عملکرد انطباق دارند یا  خیر. در صورت ساخت  محصول جدید عملیات فروش معمولاً از همین مرحله آغاز می‏شود. البته خطر این اقدام آن است که در صورت بروز هرگونه نقص جزئی در محصول بعد از انجام عملیات فروش، سازمان و تشکیلات پروژه ممکن است در وضعیت دشواری قرار گیرد و نتواند به وعده‌های خود وفا کند که می‏تواند موجب از دست دادن حسن نیت مشتریان گردد.
مرحله کاربرد: چنانچه مسائلی بروز کند کاربرد محصول یا استفاده از خدمات نیز می‏تواند پیامدهای ناخوشایندی داشته باشد، بنابراین واجد اهمیت است که پیش از ارسال محصولات برای مشتریان، محصولات در همان محل تولید  مورد آزمایش قرار گیرند. شرکتهای تولید کننده نرم‏افزار معمولاً از برخی از مشتریان خود می‏خواهند که تولیدات آنها را از نظر عیب‏دار بودن مورد آزمایش قرار دهند بطوری‌که معایب جزیی آنها معلوم و پیش از آغاز هرگونه عملیات تبلیغاتی برای عموم از تولیدات رفع عیب به عمل آید.
     به هر حال داستانهای وحشتناکی از برخی از شرکتهای بزرگ منقول است که در دام ارسال محصولات پیش از تکمیل مرحله آزمایشی افتاده و هزینه‏های بسیاری را در رابطه با محصولات معیوب توزیع شده متحمل شده‏اند.
     مرحله پس از اتمام: در نگاه اول مرحله پس از اتمام متناقض به نظر می‏رسد. وقتی پروژه تمام می‏شود چطور می‏توان این مقطع را یک مرحله نامید؟ در واقع این مرحله در بسیاری از پروژه‏ها نیمه کاره می‏ماند. توجه شود که این مرحله متضمن تجزیه و تحلیل عیب‏یابی پروژه است. مدیر پروژه باید پروژه را بازنگری کند و از خود بپرسد خوب و بدکار چه بوده است. آنچه خوب انجام شده است باید در پروژه‌های آینده هم تکرار شود و به عکس از تکرار مشکلات مطروحه باید پرهیز کرد. اگر عیب‏یابی به خوبی انجام نشود محتمل است که اشتباهات گذشته در آینده هم تکرار شود.
     پیشنهاد می‏شود عیب‏یابی‌ها در مراحل مهم پروژه انجام شوند، بطوری‌که بتوان از آموخته‏ها هم برای پروژه فعلی و همچنین برای پروژه‏های آینده استفاده کرد. معمولاً به عیب‏یابی حسابرسی می‏گویند که واژه‏ای  ملایمتر از عیب‏یابی به نظر می‏رسد.
     نظام مدیریت پروژه: برای اعمال مدیریت موفقیت‏آمیز بر پروژه‏ها عوامل مهم معینی باید در سازمان و تشکیلات پروژه لحاظ شوند. در واژگان نظامها (سیستمها) این عوامل متفقاً نظام (سیستم) مدیریت پروژه را تشکیل می‏دهند و هر عامل به نوبه خود یک نظام فرعی (زیر نظام) است. چون تمام نظامها از نهادها، ستانده‌ها و نوعی پردازش برای انتقال و تبدیل این نهاده‌ها به ستانده‌ها تشکیل یافته‏اند. همین موضوع را می‏توان در مورد هر مؤلفه (جزء) نظام مدیریت هم تلقی کرد 

نویسنده : سعید آتشباری