اصول و مبانی سازمان های مجازی

اصول و مبانی سازمان های مجازی

محمدرضا – نوروزی

[e-mail]

چکیده :

در این مقاله ما قصد داریم تا اصول و مبانی یک سازمان مجازی را برایتان آنالیز و تجزیه و تحلیل نماییم . وبه یک سری سوالات اساسی و زیر بنایی در این مورد پاسخ دهید . مثلا"

§        سازمان مجازی چیست ؟

§        تفاوت سازمان مجازی با سایر سازمانها چیست ؟

§        گامهای اجرایی وفرایندهای سازمانهای مجازی کدامند ؟

§        عواملی که برای ایجاد یک سازمان مجازی اجرا می شوند کدام اند؟

§        تیمهای مجازی

§         آزمایشهای مجازی

§        فروشگاههای مجازی

§        اداره های مجازی و...

مقدمه:

شاید شما از خودتان بپرسید چرا باید محل کار ما یک ساختمان حتما" اداری باشد؟

چوابها معمولا" یکسان هستند .مثلا" می گویند چون با سایر همکاران در آنجا هستیم وبه کار فروش یا خدمات می پردازیم. یا درآن مکان نیز می توانیم سوالات کاری خودمان را ازهمکاران بپرسیم.

اما سوال اینجاست، اگر قرارنباشد برای کار کردن و گرفتن جواب سوالات خود به محیط کاری فیزیکی برویدچه مسئله یا مسائلی پیش می آید ؟

به جای همه این هم امکانات یک محیط الکترونیکی ایجاد شود و هر کس بتواند کار خود را از هر نقطه ای از دنیا به راحتی از طریق کانالهای ارتباطی مثل اینترنت کارهای خویش را انجام دهد .

اگر این کارها انجام شود بدانید که اولین گام را در ایجاد سازمانهای مجازی برداشته اید.

گامهای دیگر برای اجرای فرایندهای سازمانهای مجازی.

چه عواملی باعث می شود که یک  سازمان مجازی متفاوت باشد ؟

اولین و مهمترین عامل همان حذف عاملهای زمانی و مکانی است .

یعنی اینکه دیگر شما سد و مانعی به نام زمان و مکان در انجام کارهای خود، ندارید هر وقت بخواهید و هر جا بخواهید می توانید کار خود را انجام دهید .

تمرکز فوق العاده برای خدمات و تولیدات جدید به خصوص آنهایی که ما در آنها قصد داریم فقط به پیشرفت برسیم و تمرکز روی کاهش هزینه نداریم یعنی اینکه نمی خواهیم فقط کاهش هزینه کنیم .

چه عواملی برای ایجاد یک سازمان مجازی انجام می گیرد .

1) تغییر و تحول مدام در سازمانها ی مجازی صورت می گیرد .

2) اهداف به یک سو گرایش می یابند .

3) بهره گیری از علم برای ایجاد محصول جدید و یا نوع آوری جدید صورت می گیرد .

4) ایجاد تغییر سریع و انعطاف آسان با تغییر و جابجایی همکاران .

چه اهدافی در ایجادیک سازمان مجازی دخیل اند ؟

اغلب این گامها برداشته می شود :

1) اغلب کاهش هزینه به میزان خیلی زیاد در تاسیس سازمانهای مجازی صورت می گیرد، مهمترین دلیل آن هم این است که دیگر ساختمانهای آن چنانی برای سازمان نیاز نیستند .

2) بهره گیری از دانش و تجارب همدیگر برای افزایش سود آوری  و کاهش هزینه های کلی .

3) در این مرحله سازمان مجازی شکل می گیرد . و کلیه همکاران از تجارب همدیگر استفاده می کنند تا اینکه ابداع و نوع آوری جدیدی شکل گیرد .

البته این نکته مهم قابل ذکر است که ایجاد سازمانهای مجازی در تمام قسمتهای آن صورت نخواهد گرفت بعضی بخشها هستند که امکان مجازی شدن را ندارند.

اجزای یک سیستم مجازی عبارتند از :

سیستم های مجازی : در این قسمت وظایف تیم ها و افراد تیم که برای یک سیستم مجازی لازم است مشخص می شود .

آزمایشهای مجازی : در این بخش تاثیر عوامل مختلف بر سازمان مجازی بحث و بررسی و آزمایش و اندازه گیری می شود .

اداره مجازی : در این قسمت یک سری وظایفی که اداره مجازی یا یک سیستم مجازی دارد ، مشخص می شود .

فروشگاههای مجازی : شامل فروشگاههایی هستند که قابلیت انعطاف خیلی سریع  برای محصولات متنوع دارند .

سازمان مجازی: این قسمت در واقع آخرین مرحله از مجازی سازی است که کل سازمان، مجازی شده است.

در تمامی موارد، سیستم مجازی، به موارد زیر اشاره می کند:

·        تغییر و تحول دائمی .

·        خویش مدیریتی در تیم ها و بخشهای مختلف .

·        دانش غیر ساختاری اما همگرا شده .

چرا مجازی سازی صورت می گیرد؟ یا چه عواملی باعث می شود که ما سازمان مجازی ایجاد کنیم ؟

این عوامل شامل :

§        محلی سازی ؛ با پیشرفتهای زیاد میل به مشتریان محلی افزایش می یابد .

§        دسترسی به منابع .

§        ایجاد کمیته های عالی .

§        نیاز به تغییرات سریع و مداوم .

§        افزایش تولیدات و محصولات و خدمات تخصصی .

§        افزایش ملزومات برای استفاده از دانش تخصصی .

§        کار الکترونیکی .

در یک سازمان مجازی برای ارتباط،  از یک سری ارتباطات کامپیوتری استفاده می شود، که به صورت الکترونیکی است .

 شما می توانید با استفاده از تکنیکهای الکترونیکی به عنوان مدیر، فرایندهایی که در سازمان  توسط کاربران و کارمندان انجام گرفته یا می گیرد را، کنترل نمائید.

همچنین می توانید از یک سری سیستمهای شبکه به نام:Electronic Workspace Network ، سیستمهای کامپیوتری، کارمندان را به همدیگر ربط دهید. تا اینکه در کل، وظایف و ماموریت سازمان انجام شود.

ساختاریک فضای کاری الکترونیکی چگونه است ؟

ساختار، یک فضای کاری الکترونیکی است که در واقع همان آیینه تمام نمای سازمان است. این ساختارها باید به راحتی پیشرفت کنند و به سازمان مجازی ادغام شوند.

برای اینکه تمامی این اهداف تحقق یابد، باید تمامی بخشها با همدیگر تعامل دو طرفه داشته باشند. تا به عبارت فلسفی سازمان نایل گردند.

فضاهای الکترونیکی باید این عوامل را آسان سازی کنند:

·        ایجاد قوانین مربوط به آسان سازی کارها

·        ایجاد پرونده های جدید

·        ایجاد لینکهای ارتباطی بین مردمی

وظایف معمولی ساختارهای مجازی اینگونه است:

1)ایجاد یک سیستم تولید که توانایی این را داشته باشد که کارها را به صورت مرحله ای و دقیق انجام دهد یعنی اینکه وقتی مرحله ای تمام شد وارد مرحله بعد شویم.

2) ایجاد یک سیستمی که در آن مردم و مراجعان بتوانند مسائل و مشکلات خود را به راحتی و به سهولت با مراجع ذیربط مطرح نموده و کاملا" راهنمایی شوند.

نتیجه گیری :

در این مقاله ما سعی کردیم یک سری مطالب کلی در مورد سازمانهای مجازی اعم از اینکه:

• چه ضرورتی برای ایجاد و تشکیل سازمانهای مجازی هست؟

• اصول و مبانی  این سازمانها چیست؟

را برایتان بیان کنیم . اما در پایان متذکر می شویم که آشنایی کامل مدیران با سازمانهای مجازی و برداشتن گامهای موثر برای این فرایند امری لازم و ضروری است . امید است مقدمات و اصول پایه ای ذکر شده باعث برداشتن گامهای موفق دیگر مدیران در این عرصه گردد.

منابع وماخذ :

Main texts:

1. Essential of virtual organization, Daniel& Martin, 2005

2. Be proficiency in virtual organizations, Smith Traveler, 2006.

3. What is a virtual organization, Accel team, 2007.

Related texts:

4. Virtual organization Accel team, 2007.

5. Virtual organization about .com ,2007

محمدرضا – نوروزی

    مدیریت دولتی

منبع:مقاله دات نت

تاریخچه گوگل

گوگل کار خود را به عنوان یک پروژه تحقیقات در اوایل سال 1996 به وسیله "لاری پیج" و "سرجی برین" که دو دانشجو PHD از دانشگاه "استنفورد" بودند شروع کرد. آنها می خواستند فرضیه خود را در  مورد اینکه "اگر  موتورهای جستجو پایه و اساسشان بر روی تحلیل رابطه بین وب سایت ها باشد نتیجه بهتری نسبت به روش های رایج و کلی آن زمان داشت" را گسترش دهند. این روش را در اول نامیدند "BackRub " به خاطر اینکه سیستم لینکهای قبلی و داد شده را چک می کرد و اهمیت یک سایت را تخمین می زد. (در آن زمان یک موتور جستجو کوچکی به نام "RankDex"ُ با همین استراتژی کار می کرد.)

آنان متقاعد شدند که صفحاتی که لینکهای

بیشتری  به  آنها از طرف صفحات معتبر دیگرداده شده دارای اهمیت و ارتباط بیشتری میباشند."پیچ" و "برین" تصمیم گرفتند ایده و فرضیه و یافته خود را بعنوان قسمتی از تحصیلات دانشگاهی برای موتور جستجوی خودشان انجام دهند.

دامین" www.google.com "را در پانزدهم سبتامبر سال 1997 ثبت کردند. سپس رسما کمپانی گوگل را در هفتم سال 1998 در گاراژ یکی از دوستانشان در "Melno Park " در کالیفرنیا ایجاد کردند. سپس در فبریه سال 1999 کمپانی منتقل شد به دفتری در "165 University Avenue" در "پالوآلتو" به خانه شماری از "Silicon Valley Technology" و ادامه کار داد.گوگل در سال 1999 شکست بسیار بزرگی خورد، زمانی "altavista" مشهورترین موتور جستجو نزد کاربران مطلع بود.پس از این شکست گوگل دوباره به صورت دریچه ای جدید بازگشت و آن کابران را منحرف کرد.سپس مکان گوگل به سرعت هر چه تمام تر در "University Avenue"گسترش یافت. بعد گوگل در ساختمان های بسیار زیادی در کنار هم در " Amphitheater Parkway"  سال 2003 مستقر شد.

موتور جستجو  گوگل به خاطر سادگی و تمیزی طراحی(تقلید شده از "altavista" اولیه) و نتایج جستجو مرتبط آن در میان کاربران اینترنت جای بخصوصی  برای خود باز کرد.در سال 2000 گوگل شروع کرده بود به فروش تبلیغات به وسیله فروش کلمات کلیدی که مرتبط و آشنا تر برای کاربران بود.تبلیغات بر اساس متون بودند تا صفحات دارای طراحی ساده و سبک و به اصطلاح "Fast-loading" باشند. مفهوم و ایده فروش کلمات کلیدی (Keywords) برای تبلیغات به وسیله "Overtrue" برای اولین بار بنیان گذاشته شده بود.

 اینجا سابقا "Goto.com" بود.هنگامی که بسیاری از دات کامها و دوستان داشتند سقوط می کردند، گوگل بی سر و صدا صعود و پیشرفت بسیاری کرد و دریچهای بسیاری از سود و منفعت برایش باز شد.

U.S. Patent 6,285,999  مکانیزم ارزشدهی گوگل

 به صفحات(PageRank) در چهارم سبتامر سال 2001 برنامه ریزی شد. حق امتیاز آن به صورت رسمی به دانشگاه استنفورد واگذار شد  و  در لیستهای "Laerence Page" به عنوان یک اختراع ثبت شد.

در فبریه سال 2003 ، "پیرا لبز" را که الان صاحب "Blogger" و مبتکر و هدایت کننده وب سایت فضا دهنده گوگل برای وبلاگ می باشد را بدست آورد . این دستاورد به نظر می آمد که هم طراز با ماموریتها و موقعیتهای کلی گوگل نباشد. هرچند که این حرکت توانایی کمپانی را برای بدست آوردن اطلاعات از این سو و آنسو از پستهای بلاگها تامین می کرد تاسرعت و روابط بین موضوعهایی که شامل "اخبار گوگل" می شود رابهتر کند.

در اوج موفقیت گوگل در اوایل سال 2004 ، او دارای بیشترین درخواست جستجو نسبت به "Yahoo! " و "AOL" و "CNN.[2]  " که حدود 80 درصد می باشد را داشت. بخشی از مردم گوگل را در فبریه سال 2004 زمانی یاهو! تکنولوژی جستجو گوگل را به کنار گذاشت کنار گذاشتند تا نتایج مستلی بدست آورند. به خاطر افزایش جمعیت مدارک و استفاده کنندگان گوگل واژه "Google "  در آمریکای شمالی به عنوان فعل و اسم دخیل به معنی "انجام دادن جستجو (مخصوصا در موتور گوگل)" وارد زبان آنان (فکر کنم انگلیسی) شد.

گوگل کدهای اداره کننده اش را که موسوم به "Don't Be Evil" بود اظهار و فاش کرد.آنها سایتشان حاوی چیزهای خنده دار و جالبی از جمله طراحی و دگرگونیهای کارتونی [3]  در لوگوی خود برای موقعیتهای مخصوص(مثل نوروز امسال) و نمایش سایت با زبانهای ساختگی مانند زبان خنده دار "Kilingon [4] " و "Leet[5] " و همچین احمقانه ترین جکهای آپریل"[6] "در مورد خود کمپانی.

حدس زده می شود که واکنش و پاسخ گوگل به جستجوها یاهو!  شخصی می شود. از اطلاعات شخصی مانند "Orkut , Gmail , Froogle " برای دادن نتایج بر اساس چیزهای شخصی استفاده می شود. در حقیقت، یک قسمت برای جستجوهای شخصی گوگل "]7[beta" و "Google Labs" قرار دادند که به صورت آزمایشی در حال فعالیت می باشند.

ریشه یابی لغت گوگل

واژه "google" نزدیک به واژه "Googol" که به وسیله "میلتون سیروتا" که برادر زاده ریاضیدان بزرگ آمریکایی "ادوارد کانسر(1993)" بود ابدا شد تا عددی را نشان دهد که یک به دنبال آن 100 تا صفر باشد.استفاده گوگل از این لفظ ماموریت گوگل را برای سازماندهی کردن انبوهی از اطلاعات حاضر در وب بازتاب کرد.علاوه بر نمایش آن، ساختمان اصلی و دفتری گوگل"Googleplex" نامیده شد. گوگلپلکس از 1 هست تا "googol"تا 0 (100تا صفر) و ساختمان اصلی دفتری آن متشکل است از تعداد و انبوهی از ساختمانهایی پیچیده.( "cf-multiplex" , "Cineplex" و غیره)

اولین پیشنهاد فروش سهام به عموم و بازرگانی(IPO)

سرمایه گذاران عمده و اصلی گوگل که سرمایه ی اولیه بازرگانی را دادند "کلاینر پرکین کافیلد" و "بایرز" و "سرمایه سکویا" می باشند. در اکتبر سال 2003 هنگامی که بحث بر IPO (Initial Public Offering of shares) بود ، امکان پیشنهاد همکاری و ادغام دو کمپانی از طرف مایکروسافت بود و داده شد ولی به آن اندازه جامه عمل به خود نپوشید.

در ژانویه سال 2004 گوگل خبر داد از اجاره کردن "مرگان استنلی" و "گلدمن ساچز گروپ" منظم کردن IPO .  آن IPO (یکی از بیشترین چیزهای که از آن انتظار می رفت در تاریخ) طرح ریزی شد برای بیشتر از 4 ملیارد دلار .بر اساس گفته بانکداری که در این معمله پی گیر بود، این معامله چیزی حدود 12 میلیارد  جمع آوری سرمایه ی بازار را برای گوگل داشته است.(Market Capitalization).

در بیست و نهم آپریل سال 2004 گوگل " "S-1 Fromرا با سیستمهای امنیتی و کمسیون بورسی برای یک IPO ضبط و بایگانی کرد تا آن را بالا ببرد به اندازه "USD $2,718,281,828(منظور دلار آمریکا)" (نکته جالب و خنده دار این است که این مقدار برار عدد ریاضی "e = 2.718281828..." است!). ضبط و بایگانی این قضیه فاش شد زمانی که گوگل از سال 2001 سودی از $105.6 میلیون دلار از سود سهام تا $961.8 میلیون دلار تا سال 2003 بدست آورد.

در ماه می سال 2004 رسما برای IPO از "گلدمن ساچز" و "مرگان استنلی" و "Credit Suisse First Boston" جدا شد تا در بیمه عضو شود(Underwriters). آنها اولین پیشنهاد خود(IPO) را به صورتی غیر معمول  در مزایده قرار دادند( به طور کامل و دقیق در "Dutch Auction") و به همین ترتیب هر کسی می توانست در پیشنهادات شرکت کند.

بعد از مقداری لغزشهای اولیه که به خاطر تخصصی بودن آن بنده ذکر نکردم، اولین پیشنهاد عمومی(IPO) گوگل در نوزدهم آگست سال 2004 19,605,052 سهم در هر سهم $85 پیشنهاد می شد. از آن ، 14,142,135 (یک چیز خنده دار دیگر این بود که این مقدار برابر با √2 = 1.4142135... بود!) معلق بود در دست گوگل و 5,462,917 از فروش به سهام داران بدست آمد. این حراج رسید به$1.67 میلیارد که از آن تقریبا $1.2 میلیارد رفت برای گوگل. 271 میلیون سهم گوگل به دست خود گوگل کنترل و اداره می شد. آن IPO برای گوگل $23 میلیارد از سرمایه بازار حاصل کرد . بسیاری از کارمندان گوگل به سرعت میلیونر شدند. به صورت جالبی Yahoo! هم که 2.7 سهم از گوگل داشت سود عظیمی بدست آورد. این کمپانی وارد بازار سهام و ارزی"NASDAQ" با نشان "GOOG" شد.

امروز گوگل

 از آن IPO که آنان را میلیونر کرد به بعد ، سهام سرمایه بازاری گوگل بسیار صعود کرد و قیمت سهام به بیش از دو برابر افزایش یافت.در نوزدهم آگست سال 2004  مقدار برجسته سهم ها 172.85 میلیون بود. در ژانویه سال 2005 سهم ها به صورت برجسته ای از 100 میلیون به 273.42 میلیون افزایش یافته که 53% آن به دست داخلیها گرفته شد که این وضعیت معلق را به 127.70 میلیون رساند ( بیشتر از 110 میلیون سهم در اولین روز تجاری). گفته شده است که دو موسس و بنیانگذار چیزی حدود 30% از سهمها را گرفته اند. کمپانی هیچ خبری در مورد سهم های نگهداری شده در آمار Q3 2004 نداده است.

در یکم ژون سال 2005 سهم های گوگل سودی نزدیک 4 درصد بعد از "Credit Suisse First Boston" بدست آورد که قیمت هدف و نهایی آنان در سهام را به $350 رسانید. در همین زمینه شایعاتی در جامعه ی تجاری گسترش یافت که گوگل به زودی داخل "S&P 500" می شود (منبع: Google Shares Rise on New Price Target . L.A.Times). زمانی که کمپانی در لیست "S&P 500" اولین بود آنها به نوعی بیشترین قیمت سهام در کل بازار را تجربه کردند. در هفتم ژون سال 2005 گوگل ارزشی معادل با $80 میلیارد یافت و این آنان را بزرگ ترین کمپانی مدیا در جهان به وسیله ارزش بازار سهام ساخت (حتی از"Time Warner" هم جلو افتادند!). البته اندکی بعد ، ارزش سهام آنان مقداری نزول کرد و دوباره "Time Warner" با ارزش تر شد.

درآمد کارمندان

حقوق کارمندی در گوگل، بررسی شده که کمتر از استاندارد صنعت است. به عنوان مثال ریس سیستم درامدی کمتر از $33,000–37,000 دارد که این مقدار از طبقات استاندارد "Bay Area" کمتر است.

هرچند، این حقوق کم این چشم انداز

 ستاره ای گوگل در کارش ادامه به جذب درخواست

 بیش تر از حال می کند

( در این رابطه بیشتر از"Bay Area" کمپا

نی ها).در نتیجه این طوری که گزارش

 شده گوگل نقش بسزایی در شغلسازی

 داشته است.(حتی برای وکیلان بی کار

و دنبال کار!)

مدیریت

به این صورت« شغل:اسم ، پاداش (در ژون سال 2005)، سن»

CFO (chief executive officer ): Eric E. Schmidt ، 50, $82K

CFO (chief financial officer ): George Reyes ، 51, $781K

ریس تکنولوژی: Sergey Brin ، 31, $45K

ریس تولیدات و محصولات: Larry E. Page ،   32, $45K

نایب ریس فروش جهانی: Omid Kordestani ، 41, $572K (ایشان ایرانی هستند!)

نایب ریس شرکت توسعه و اطلاعات: David C. Drummond ، 42, $776K

طبق گذارشات رسیده شده "پیج" و "برین" در سال 2004 درآمدی برابر  $1 داشته اند. ولی بعد از آن IPO در آگوست سال 2004 بر اساس گذارش ها درامد آنها به $1 در ثانیه رسید. "پیج" و "برین" و "اسکمیدت" تمام پیشنهاد های اخیر را کاهش دادند و پاداش و درامد گوگل را افزایش دادند.

منابع

John Tinker (Thinkequity Partners)

Michael Gallant (CIBC World Markets)

Steve Weinstein (Pacific Crest Securities)

Imran Kahn (J.P. Morgan Chase)

Heath Terry (Credit Suisse First Boston)

Marianne Wolk (Susquehanna Financial Group)

پیوست- اگر کسی خواهان دانستن و داشتن اطلاعاتی بیشتر درمورد فعالیت های گوگل از جمله "Philosophy" و "Twenty percent time" و "Googleplex" و "IPO and culture" و "Criticism and controversy" و "Copyright issues" و "Dispute with Agence France Presse" و "Multinational corporation" و "Legal issues" و "Partiality" و "Offensive search results" و "Privacy" و ""The PageRank system و "The Sitemap system" و "Google and Wikimedia" و "Specific Searches" و "April Fool's Day jokes" و  "Games with Google"  می باشد ، در قسمت نظرها پیغامی گذاشته و درخواست کند.

وب سایت های کمپانی گوگل

Google Initial Public Offering 

Google.org-  بازوی گوگل

Google Blog- وبلاگ همراه با خبرها و داستان ها ی کوتاه از گوگل تا کارمندان آن

Google Store

e-commerce

E-commerce (electronic commerce or EC) is the buying and selling of goods and services on the Internet, especially the World Wide Web. In practice, this term and a newer term, e-business, are often used interchangably. For online retail selling, the term e-tailing is sometimes used.

E-commerce can be divided into:

• E-tailing or "virtual storefronts" on Web sites with online catalogs, sometimes gathered into a "virtual mall"
• The gathering and use of demographic data through Web contacts
• Electronic Data Interchange (EDI), the business-to-business exchange of data
• e-mail and fax and their use as media for reaching prospects and established customers (for example, with newsletters)
• Business-to-business buying and selling
• The security of business transactions

E-tailing or The Virtual Storefront and the Virtual Mall

As a place for direct retail shopping, with its 24-hour availability, a global reach, the ability to interact and provide custom information and ordering, and multimedia prospects, the Web is rapidly becoming a multibillion dollar source of revenue for the world's businesses. A number of businesses already report considerable success. As early as the middle of 1997, Dell Computers reported orders of a million dollars a day. By early 1999, projected e-commerce revenues for business were in the billions of dollars and the stocks of companies deemed most adept at e-commerce were skyrocketing. Although many so-called dotcom retailers disappeared in the economic shakeout of 2000, Web retailing at sites such as Amazon.com, CDNow.com, and CompudataOnline.com continues to grow.

Market Research

In early 1999, it was widely recognized that because of the interactive nature of the Internet, companies could gather data about prospects and customers in unprecedented amounts -through site registration, questionnaires, and as part of taking orders. The issue of whether data was being collected with the knowledge and permission of market subjects had been raised. (Microsoft referred to its policy of data collection as "profiling" and a proposed standard has been developed that allows Internet users to decide who can have what personal information.)

Electronic Data Interchange (EDI)

EDI is the exchange of business data using an understood data format. It predates today's Internet. EDI involves data exchange among parties that know each other well and make arrangements for one-to-one (or point-to-point) connection, usually dial-up. EDI is expected to be replaced by one or more standard XML formats, such as ebXML.

E-Mail, Fax, and Internet Telephony

E-commerce is also conducted through the more limited electronic forms of communication called e-mail, facsimile or fax, and the emerging use of telephone calls over the Internet. Most of this is business-to-business, with some companies attempting to use e-mail and fax for unsolicited ads (usually viewed as online junk mail or spam) to consumers and other business prospects. An increasing number of business Web sites offer e-mail newsletters for subscribers. A new trend is opt-in e-mail in which Web users voluntarily sign up to receive e-mail, usually sponsored or containing ads, about product categories or other subjects they are interested in.

Business-to-Business Buying and Selling

Thousands of companies that sell products to other companies have discovered that the Web provides not only a 24-hour-a-day showcase for their products but a quick way to reach the right people in a company for more information.

The Security of Business Transactions

Security includes authenticating business transactors, controlling access to resources such as Web pages for registered or selected users, encrypting communications, and, in general, ensuring the privacy and effectiveness of transactions. Among the most widely-used security technologies is the Secure Sockets Layer (SSL), which is built into both of the leading Web browsers.

خدمات اجتماعی الکترونیکی درگاه ورود به جامعه الکترونیکی

علی حیدری بزرگراه فناوری

در جهان متحول کنونی و هم‌زمان با رشد شتابنده رقبای ایران در بین کشورهای منطقه نظیر امارات متحده عربی، ترکیه و... در عرصه فناوری‌های نوین و سرعت سرسام‌آور کشورهایی نظیر مالزی، سنگاپور، هند و... در ترمیم و پوشش شکاف دیجیتالی بین جهان اول (کشورهای پیشرفته آمریکایی و اروپایی) و جهان سوم (کشورهای در حال توسعه و عقب نگه داشته شده و...)، کشور ایران به‌جز شاخص‌هایی نظیر "وبلاگ" و "اینترنت" در عرصه ICT حرفی برای گفتن ندارد. پرواضح است که بالا بودن شاخص‌های وبلاگ و اینترنت نیز زائیده اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی کشور، فقدان احزاب و نهادهای مردم‌نهاد (NGOها یا سازمان‌های غیردولتی)، عدم کارکرد مناسب رسانه‌های دیداری، شنیداری و نوشتاری کشور و به‌طور کلی محصول قرن‌ها تسلط فرهنگ غالب بر مغلوب ناشی از جنگ‌های تحمیل شده بر تمدن ایرانی است؛ محافظه‌کاری و کناره‌روی که در شعر زیر تبلور یافته است: جریده رو که گذرگاه عافیت تنگ است در نقطه مقابل، البته نمی‌توان پیشرفت‌های شگرف و سترگ ایران و ایرانی را در شکافت انحصار و کاست علمی (مشابه کاست اجتماعی جامعه هندوها که مردم را به مهارجه‌ها و نجس‌ها تقسیم می‌کند) کشورهای شمال و جنوب نادیده گرفت چه، در گذشته که دانشمندان ایرانی مسلمان با نهضت ترجمه به هماوردی فلسفه یونانی رفتند و بر آن برگ‌های ستبری افزودند و چه در حال حاضر که بسیاری از سرآمدان عرصه‌های علوم و فنون جدید در کشورهای اروپایی و آمریکایی را ایرانیان تشکیل می‌دهند و بر اساس آمار منتشره، سطح علمی مهاجران ایرانی در کشورهای مقصد، از مهاجران سایر کشورها بیشتر است. سؤال اساسی این است که علی‌رغم پیشرفت‌هایی که در عرصه‌های علمی نظیر پزشکی، علوم هسته‌ای و انرژی‌های نو، همانندسازی، نانوتکنولوژی و... داشته است، چرا نتوانسته‌ایم آن‌طور که شاید و باید در ساختن جامعه الکترونیکی (دولت الکترونیکی، تجارت الکترونیکی و....) توفیق یابیم. اسباب و علل گوناگونی می‌توان برای این نارسایی احصا کرد نظیر ضعف آموزش‌های عمومی و تحصیلی، چندپارگی نظام تصمیم‌گیری در حوزه ICT، عدم توجه کافی و بموقع برای شکل‌دهی سیستم‌عامل ملی و لینوکس و به‌طور هم‌زمان چرخش‌های سینوسی بین سکوهای نرم‌افزاری مختلف و معماری‌های گوناگون، کشمکش بین نیروهای حاکمیتی و علمی با تاثیرپذیری از رقابت شرکت‌های خارجی، با عدم وجود قانون کپی‌رایت ملی یا بین‌المللی و... که در این مجال و مقال، فرصت پرداختن به عوامل فوق و میزان تاثیرگذاری آن‌ها نیست. به‌طور مثال در طرح تکفا بیشتر روی دستگاه‌ها و پرسنل آن‌ها تمرکز شد و اگرچه تلاش‌ها و ثمراتی داشت و لیکن این تغییرات از پایداری و استواری لازم برخوردار نبود و با تغییر یک تبصره دگرگون شد و بسیاری از شرکت‌ها و فعالان حوزه ICT را زمینگیر کرد و... ، ولی به نظر می‌رسد یکی از راهکارهای موثر در پیشرفت فناوری نوین مبتنی بر ICT در کشور و ایجاد تحولات مثبت مانا و پویا در جهت تکوین جامعه الکترونیکی، تمرکز روی "خدمات اجتماعی الکترونیکی" باشد. بدین معنی که دولت باید با سرمایه‌گذاری متناسب سعی کند به سمت الکترونیکی کردن آن دسته از خدمات اجتماعی حرکت کند که مورد نیاز روزمره تمامی مردم است. از جمله ویژگی‌ها و خصایص مهم خدمات اجتماعی که باعث می‌شود با الکترونیکی شدن آن‌ها الکترونیکی شدن جامعه با ‌سرعت و فراگیری بیشتری محقق شود و استمرار یابد، این است که: الف - خدمات اجتماعی شمول عام و فراگیری دارد و مختص به افراد یا گروه‌ها و اقشار خاص اجتماعی نیست. ب - خدمات اجتماعی از گستره مکانی وسیعی برخوردار است. ج - خدمات اجتماعی از گستره زمانی طولانی و مستمری برخوردارند. بنابراین اگر دولت بخواهد سرعت، استمرار و نهادینه‌‌سازی در استفاده از ICT را در جامعه تحقق ببخشد باید با سرمایه‌گذاری مستقیم در زمینه الکترونیکی کردن خدمات اجتماعی گام بردارد، خدمات اجتماعی که به حداقل کیفیت زندگی (سلامت، معیشت و تامین آرامش خاطر) مردم مرتبط است. حرکت در جهت الکترونیکی کردن خدمات اجتماعی باعث خواهد شد که به‌خاطر نیاز روزمره، پربسامد و پایدار مردم (خدمت‌گیرندگان) حس انتفاع‌طلبی و گسترش فعالیت از سوی ارایه‌دهندگان اصلی خدمات (داروخانه، پزشک، بیمارستان، آزمایشگاه و...) و نیز ارایه‌دهندگان خدمات واسط (سیستم بانکی، پستی، حمل و نقل، شبکه دیتا و...) همانند موتور محرکه‌ای قوی برای توسعه و ارتقای سطح استفاده از ICT در جامعه عمل کند. از طرف دیگر خصیصه مانایی و رشد تصاعدی که در صنعت خدمات وجود دارد، در کنار نیاز مستمر تمامی مردم به خدمات اجتماعی باعث می‌شود که بازار گسترده و پایداری برای فعالان عرصه ICT فراهم شود و آنان با اطمینان‌خاطر از استمرار سود‌آوری خود با سرمایه‌گذاری بیشتر در عرصه تولید نرم‌افزارهای بنیادی، کاربردی و... بپردازند. نکته حایز توجه دیگر اینکه با توجه به وظایف ذاتی دولت در ارایه خدمات اجتماعی (سلامت، معیشت و تامین امنیت و آرامش‌خاطر) به تمام مردم بر اساس قانون اساسی، سرمایه‌گذاری دولت در الکترونیکی کردن خدمات اجتماعی به نوعی ایفای وظیفه و ماموریت ذاتی دولت خواهد بود. مخلص کلام اینکه دولت اگر بخواهد جامعه الکترونیکی را تحقق بخشد و ضریب نفوذ کامپیوتر را در جامعه بالا ببرد، باید با سرمایه‌گذاری مستقیم و متمرکز نسبت به الکترونیکی کردن خدمات اجتماعی مبادرت کند چراکه از رهگذر آن بسیاری از پیش‌نیازها و زیرساخت‌های اقتصادی، علمی، آموزش عمومی، فرهنگ‌‌سازی و... حاصل خواهد آمد. به بیان دیگر دولت باید به‌سرعت در زمینه: - کارت هوشمند ملی شناسایی (برای شناسایی و تشخیص هویت) - کارت هوشمند ملی سلامت (برای درمان همگانی و پایه مردم که بر عهده دولت است) - کارت هوشمند ملی تامین اجتماعی (برای بیمه‌های اجتماعی و درمانی و امور حمایتی و امدادی که بر عهده وزارت رفاه و تامین اجتماعی است) - کارت هوشمند ملی شناسنامه اشتغال تحصیلی (از طریق وزارت کار و امور اجتماعی وزارتخانه‌های آموزشی) - کارت هوشمند خرید کالاهای اساسی و یارانه‌ای (جایگزین کوپن و...) با سرمایه‌گذاری از محل بودجه عمومی اقدام کند (از طریق کارت‌های چندمنظوره یا تک‌منظوره). و در این میان و برای دوره گذار (با توجه به عدم آمادگی تمامی افراد جامعه) باید با ایجاد حلقه‌های واسط (کارگزاری‌ها، مراکز خدمات الکترونیکی دولت، مناطق پستی و...) هم بر سرعت و گستره کار افزود و هم بر توسعه بازار همت گمارد و با ایجاد اشتغال در بخش خدمات واسطه یک حرکت عمومی را برای شکل‌دهی جامعه الکترونیکی سامان داد. * نایب‌رییس هیات‌مدیره و مدیرعامل شرکت مشاور مدیریت و خدمات ماشینی تامین

گمرک و تجارت الکترونیکی

هومن تحویلداری بزرگراه فناوری

گمرک: نامی مترادف با تجارت وظیفه اصلی گمرک اخذ حقوق و عوارض گمرکی، مالیات و سهم دولت از واردات و حفاظت از کیان اقتصادی جامعه توسط کنترل عبور و مرور کالا و مسافران در سرحدات کشور است. در راستای اجرای این وظیفه و در عصر حاضر گمرک باید ضمن بازنگری در قوانین و مقررات خود و با در نظر گرفتن دیگر قوانین تجاری و مسافری به منظور حذف مغایرات و تداخلات قانونی و اجرایی،‌رویه‌ها و زیرساخت‌های تجارت الکترونیکی (e-commerce) را تعریف و در آسان‌سازی این رویه‌ها کمال کوشش و تلاش خود را به‌کار بندد. در راستای این تعریف باید ابتدا شرایط کاری که گمرکات کشورهای در حال توسعه با آن روبه‌رو بوده و از آن تاثیر می‌پذیرند مورد توجه قرار گیرد: o تعاملات تجاری شرکت‌های بین‌المللی و چندملیتی با یکدیگر o نیازمندی‌های امنیتی که هر لحظه در حال تغییر و گسترش هستند. o افزایش روزافزون حجم کالاها و محموله‌های مراسلاتی o نیاز تجارت الکترونیکی به استفاده بهینه از فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی (ICT) o ایجاد ارتباط و شبکه‌سازی بین گمرک و دیگر سازمان‌های مرتبط در امر تجارت گذشته از شرایط کاری و نیازمندی‌های ذکر شده، ویژگی‌های تجارت الکترونیکی به‌نوبه خود باعث به‌وجود آمدن یک شبکه تجاری و بازار مجازی بدون مرز در سراسر دنیا می‌شود که وجود این بازار ابزار لازم جهت اعمال تغییرات اساسی و رو به ‌جلو در فعالیت‌های تجاری را فراهم می‌کند. "آنچه مسلم است این است که عنصر حیاتی در تجارت عامل زمان است." تجارت و مجری اصلی آن یعنی بخش خصوصی از دولت‌ها و به تبع آن از گمرکات توقع اعمال مدیریتی الکترونیکی را دارند که بدون لحظه‌ای اتلاف وقت به هنگام عبور کالاها و محمولات تجاری از مرزها با استفاده از یک عملکرد هماهنگ و یکسان (که این خود لازمه برپایی و استفاده از یک شبکه باز است) به‌سرعت نسبت به ترخیص و عبور سریع محموله‌های تجاری اقدام کنند. با توجه به فراگیر شدن روش‌های الکترونیکی در فعالیت‌های تجاری، در این راستا بزرگ‌ترین چالش گمرکات عبور از مرحله‌ای است که در آن همه فعالان تجارت تمایلات شدید و روزافزونی به سمت الکترونیکی شدن از خود نشان می‌دهند که برای گذشتن از این چالش گمرک باید بیش از پیش فعال و موثر ظاهر شود. برای انجام این کار گمرک باید از فرصت‌های به‌وجود آمده و ابزارهای الکترونیکی موجود در جهت اصلاح رویه‌های سنتی گمرکی و همچنین توسعه مکانیزم‌های به‌روز و جدید ارسال کالا استفاده کند. استفاده از ASYCUDA در همین راستا بوده و چنانچه گمرکات حرکت رو به ‌جلوی خود را در این مرحله به منظور هماهنگ شدن ادامه دهند، دستیابی به تغییرات و روش‌های کارآمد تجاری در حال و در آینده تضمین می‌شود. جهت نیل به این اهداف، ‌گمرکات باید خود را به انواع سرویس‌ها و خدمات الکترونیکی مجهز کنند. سرویس‌ها و خدماتی که ضمن مهیا کردن بستر ارتباط و تعامل با دیگر گمرکات، ‌از سادگی و سهولت در استفاده نیز برخوردار باشند. علاوه بر آن دستیابی به سطوح مختلف پیشرفت در بنا کردن زیرساخت‌های IT و ترویج فرهنگ استفاده از اینترنت از دیگر دستاوردهای کسب شده در این بین است که نیل به این دستاوردها مستلزم افزایش تلاش و کوشش از جانب تمامی متعاملان در این حوزه و حوزه‌های وابسته همانند مخابرات خواهند بود. البته در کشورهایی که از زیرساخت‌های مخابراتی مناسبی برخوردار نیستند، همکاری و مشارکت بیشتری بین دولت و موسسات مرتبط در این زمینه جهت پر کردن این کاستی‌ها که از آن به‌عنوان "شکاف دیجیتالی" نام برده می‌شود، حس می‌شود. اینترنت شبکه‌ای باز در ابعاد جهانی و بدون مرز است. در کنار متعاملان سنتی تجارت جهانی، ‌اینترنت امکان مشارکت و حضور در بازارهای جهانی برای آن دسته از تجاری که پیش از این تنها امکان فعالیت در محدوده جغرافیایی و محلی خود را داشتند، فراهم می‌کند. البته مراحل فیزیکی سفارش کالا از خارج از مرزها همچنان همانند قبل شامل سه مرحله: «سفارش»، «ارسال» و «پرداخت» بدون تغییر باقی می‌ماند که اینترنت در مراحل سفارش و پرداخت به‌عنوان ابزاری متفاوت نحوه انجام سفارش‌ها و پرداخت را دچار تغییر و تحول کرده است، ولی همه مراحل مربوط به ارسال و انتقالات فیزیکی کالاهای سفارش داده شده از روش‌های الکترونیکی هنوز باید توسط کامیون، قطار، کشتی یا هواپیما انجام شوند. تجارت الکترونیکی می‌تواند به‌عنوان «انجام تجارت به‌صورت الکترونیکی» تعریف شود که این تعریف چیزی فراتر از استفاده صرف از اینترنت است و هیچ‌گاه نمی‌توان به تجارت الکترونیکی صرفا با استفاده از اینترنت جامه عمل پوشاند. در مباحث اقتصادی امروزه تجارت الکترونیکی به تعاملات و تراکنش‌های گوناگون الکترونیکی تقسیم شده که همه این تعاملات و تراکنش‌ها دارای قوانین و شرایط خاص خود هستند. تجارت الکترونیکی در طیف متنوعی از تراکنش‌های مختلف شامل تقسیم‌بندی ذیل است: 1. Business to Consumer (B2C) (شرکت – مشتری) 2. Business to Business (B2B) (شرکت – شرکت) و سه تراکنش دیگر که در تعاریف دولت الکترونیکی جای می‌گیرند: 1. Government to Business (G2B) (دولت – شرکت) 2. Government to Citizen (G2C) (دولت – شهروند) 3. Government to Government (G2G) (دولت – دولت) علاوه بر توجه به این تقسیم‌بندی‌ها،‌ گمرک جهت تعریف تجارت الکترونیکی و ترسیم خط‌مشی برای ادامه حرکت خود، باید فرصت‌ها و پتانسیل‌های موجود را برای دستیابی به الگوی انطباق مناسب، تعریف کند. هر چند B2Cنشان‌دهنده پتانسیل و توانایی‌های درونی یک بازار است، ‌اما اهمیت میزان درآمد و منفعت، گمرک را در وهله اول ملزم به تمرکز روی تراکنش‌های B2B,G2B,G2C و G2G می‌کند. بر اساس آمارهای سازمان ملل، نفوذ اینترنت رشد سریعی را از370 میلیون کاربر در سال 2000 به بیش از510 میلیون در اوایل سال 2002 و 820 میلیون در سال 2004 دارا بوده است. هر چند که در این زمان شکاف دیجیتالی بین جوامع پیشرفته و در حال پیشرفت رشد و افزایش قابل توجهی را نشان می‌دهد، که به خاطر همین رشد و افزایش، سازمان جهانی گمرک در نشست‌های عمومی 97ام و 98ام در ژوئن 2001 بیانیه‌ای در خصوص تجارت الکترونیکی به‌نام "بیانیه باکو" صادر کرده در این بیانیه اثرات حاصل از نشر تجارت الکترونیکی روی اقتصاد و رفاه اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته و از همه اعضا خواسته شد که در اجرای برنامه‌های استراتژیک WCO در مورد تجارت الکترونیکی حرکت‌های مثبت و رو به ‌جلویی را انجام دهند. تجارت الکترونیکی: برگ برنده تجارت الکترونیکی در دهه گذشته دستخوش گسترش و تغییرات زیادی شده است که در این میان معرفی آن به‌عنوان عامل برتری در روابط تجاری بین دول مختلف، باعث شده که تجارت الکترونیکی روی این روابط نقش تاثیرگذاری ایفا کند. گرچه همچنان در بسیاری از روابط تجاری بین‌المللی روش‌های سنتی تجارت به‌کار گرفته می‌شود،‌ اما به هر حال تجارت الکترونیکی تجار و مشتریان را قادر به دستیابی به حجم عظیمی از اطلاعات و به تبع آن افزایش انتخاب‌ها در تعیین نحوه تصمیم‌گیری و اداره کسب‌وکار خود می‌کند. در این راستا تاثیرات عوامل ذیل بر گمرک مهم و قابل توجهند: o افزایش ارسال محموله‌های کوچک به‌واسطه امکان دسترسی شرکت‌ها و بنگاه‌های کوچک به بازارهای جهانی و در نتیجه افزایش کار گمرک o تغییر الگوهای تجاری به این صورت که کشورها کالاهای متنوعی را به مقاصد متعدد ارسال و در مقابل واردکنندگان نیز کالاهای متفاوتی را از کشورهای مختلف وارد می‌کنند که این امر افزایش حجم کاری گمرک را دربر خواهد داشت. o افزایش درخواست‌ها و فشار از سوی بنگاه‌های تجارتی و تجار مجهز به امکانات روی طرف‌های مقابل جهت انجام معاملات به‌صورت الکترونیکی و به ‌تبع آن روبه‌رو شدن گمرک با مشکلات شرکت‌هایی که این تغییرات را به‌صورت غیرحرفه‌ای به انجام می‌رسانند. o افزایش توقعات از رده‌های مدیریتی گمرک (در واقع از بدنه دولت) به جهت اجرای قوانین و مصوبات به‌صورت یکسان با سرعت بالا و تحت یک روش هماهنگ گمرکات در سرتاسر جهان با ارایه خدمات پشتیبانی،‌ تدارکاتی و ترابری حلقه‌های حیاتی زنجیره تجارت جهانی را تشکیل می‌دهند. بدین جهت بالا رفتن راندمان و تاثیرگذاری یک گمرک، انعکاس واضحی روی میزان انتفاع و بهره‌وری حاصل از افزایش تجارت خارجه روی توسعه اقتصادی یک کشور خواهد گذاشت که البته این تاثیرگذاری با استفاده از روش‌ها و راه‌حل‌های ارایه شده در مباحث تجارت الکترونیکی دوصد چندان خواهد شد. سازمان جهانی گمرک (WCO) پیش‌بینی کرده که با افزایش رواج تجارت الکترونیکی، رشد قابل توجهی در میزان سفارش‌های محموله‌ها و مراسلات کوچک که از طریق شبکه‌های باز همانند اینترنت صورت خواهند پذیرفت ملاحظه می‌شود. سفارش‌هایی که تراکنش‌های مالی آن‌ها نیز به روش‌های الکترونیکی انجام خواهند شد. به همین دلیل افزایش روزافزون تبادلات الکترونیکی اطلاعاتی بابت این مراسلات کوچک، ‌دلایلی برای افزایش اعمال کنترل‌های اضافی است. در آینده اطلاعات گمرکی دیگر در یک فضا و مکان فیزیکی مشخص و ثابت نگهداری نخواهند شد. اینترنت این امکان را به‌دست می‌دهد که سیستم اطلاعات تجاری یکپارچه و بدون مرزی که حاوی اطلاعات مرتبط با گمرک و دیگر سازمان‌های مرتبط از قبیل شرکت‌های بیمه وزارتخانه‌های بازرگانی، کشاورزی، ‌صنایع و معادن، امور خارجه و دیگر "شرکای اطلاعاتی" است، به‌صورت متمرکز و تنها در یک نقطه فیزیکی ایجاد شود. در خصوص همکاری‌های پیشرفته، ‌گمرک امکان دسترسی به اطلاعات تجاری را که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم با تراکنش‌های تجاری بین‌المللی در ارتباط است، پیدا خواهد کرد. همواره پیشرفت‌ها و ابداعات تکنولوژیکی صرف‌نظر از فواید سودمندی که برای بشر دارند، مشکلاتی را نیز به همراه خواهند داشت. در شبکه‌های باز همچون اینترنت، مشکلات اجرایی عدیده‌ای همچون سوءاستفاده‌های مالی، کلاهبرداری، پول‌شویی و همچنین مسایلی از قبیل حق مالکیت ذهنی (Intellectual Property Rights–IPR) خودنمایی می‌کنند. برای مثال اینترنت فعالیت‌های غیرقانونی را تسهیل می‌سازد. این تسهیل به‌صورت شناسایی راه‌ها و متدهای جدید غیرقانونی در تجارت به همراه امکان جلوگیری از شناسایی و ناشناخته بودن و استفاده از هویت جعلی مشکلات قضایی و قانونی حادی را برای گمرکات در فضای مجازی (Cyber Space) فراهم می‌کنند. تجارت الکترونیکی: ‌فرصت‌ها و چالش‌ها با افزایش استفاده از ابزار تجارت الکترونیکی،‌ گمرک و دیگر سازمان‌های دولتی که کنترل واردات کالا را برعهده دارند، هر روز بیش از پیش به دسترسی به اطلاعات دیجیتالی نیاز پیدا می‌کنند. علاوه بر این اطلاعات تخصصی تجاری،‌ اینترنت با فراهم کردن منبع ذی‌قیمتی از اطلاعات، گمرک را در انجام وظایف کنترلی و اجرایی خود یاری می‌دهد. تعبیر این دیدگاه را در طرح‌های آتی گمرک در حوزه‌های تخصصی همچون ارزش و ترانزیت و نهایتا در نسخه بعدی آسیکودا به‌نام آسیکودای جهانی (ASYCUDA WORLD) می‌توان دید. به‌طور کلی فرآیندهای مدرن اتوماتیک شده در هر سازمانی ثبات،‌شفافیت، افزایش بهره‌وری و امکان ارزیابی بهتری را در برخورد با تخلفات اداری در پی خواهد داشت. چنین فرآیندهایی فرصت‌های خوبی را جهت هماهنگ‌سازی سازمان‌ها و دول با یکدیگر فراهم می‌کنند. رویه‌های سنتی گمرکات با ورود به حیطه تجارت الکترونیکی فرصت این تغییرات را پیدا می‌کنند. در نتیجه افزایش استفاده از ابزارهای تجارت الکترونیکی، ارتباطات بین گمرکات قبل از اینکه حتی کالاها به مرزهای کشور مقصد برسند، برقرار می‌شود. هر پارتی کالا که ممکن است در جریان ترخیص دچار مشکلاتی شود، می‌تواند اطلاعات خود را قبل از رسیدن به مقصد ارسال کند. به این ترتیب گمرک مقصد قادر خواهد بود تا روند آماده‌سازی خود را بسیار زودتر شروع کنند. از دیدگاهی دیگر تجارت الکترونیکی و اینترنت شکاف دیجیتالی موجود بین کشورهای پیشرفته و در حال رشد را افزایش می‌دهد.گرچه به‌خاطر هزینه‌های به‌نسبت پایین تجهیز الکترونیکی و امکان دسترسی به اطلاعات بازارهای جهانی، اینترنت می‌تواند به‌عنوان ابزاری که قابلیت‌های بالقوه‌ای را در از بین بردن تفاوت‌های دیجیتالی بین کشورها داراست، خودنمایی کند. تجارت الکترونیکی:‌ عامل رقابت گمرکات در اجرای عملیات درون‌سازمانی و برون‌سازمانی خود که به منظور آموزش و ظرفیت‌سازی به انجام می‌رساند، باید از فرصت‌های به‌وجود آمده توسط تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات (IT) به‌طور اعم و تجارت الکترونیکی به‌طور اخص استفاده بهینه ‌کنند. مفهوم "استفاده بهینه" به‌صورت‌های مختلف تعبیر می‌شود. یکی از این تعبیرات جلوگیری از گسترش‌های یک‌جانبه و مستقل (Independent) سیستم‌های ماشینی قدیمی (عموما سیستم‌های چندگانه مبتنی بر شبکه) که پیش از این در تراکنش‌های تجارت بین‌المللی استفاده می‌شدند، است. همچنین گمرک باید در توسعه و تسهیل روش‌های کنترل الکترونیکی و تسهیل در تجارت به‌خصوص با استفاده از تکنولوژی‌های اطلاعات (IT) که متضمن تبادلات الکترونیکی اطلاعات هستند، ‌انعطاف‌پذیر و دوراندیش باشد. این دوراندیشی شامل مهیا کردن شرایط جهت آماده‌سازی سازمان برای استفاده از اینترنت در فعالیت‌های تخصصی می‌شود. شرایطی که در آینده راهگشا خواهند بود. مانند: o هماهنگی رویه‌های گمرکی بر اساس پیمان کیوتو مانند تعریف مفاهیمی همچون امضای دیجیتالی و سند الکترونیکی o ایـجاد رویـه‌های استـانـدارد شـده و هـمـاهنـگ جهـت اسـتفاده اطـلاعـات در صـادرات، واردات و به‌طور کلی در همه رویه‌های گمرکی (مفهومSAD ) o تعریف استراتژی جامع و فراگیر برای ایجاد امنیت الکترونیکی به منظور تایید و تصدیق اسناد دیجیتالی که بین گمرکات کشورهای مختلف ردوبدل می‌شوند. با توجه به این مسایل گمرکات ناگزیر از استفاده از تکنولوژی‌های جدید همانند اینترنت هستند تا ابزار مناسبی به منظور اصلاح مدیریت اطلاعات خود در دست داشته باشند. این اصلاحات توسط استفاده بهینه از اطلاعات در دسترس تجاری به جهت جمع‌آوری و اخذ حقوق و عوارض گمرکی، ‌اعمال مدیریت دیسک و استفاده از اطلاعات با مقاصد حسابرسی و کنترلی صورت خواهد پذیرفت. به‌دلیل اینکه اینترنت به شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی، ‌امکان نگهداری اطلاعات مربوط به خود را به‌طور متمرکز در یک مکان فیزیکی فراهم می‌کند،‌ گمرک نیز قادر خواهد بود بدون اینکه نیاز و الزامی به دانستن مکان نگهداری این اطلاعات حس شود، دسترسی آنی و فوری به این دسته از اطلاعات این‌چنینی که مرتبط با کارش است، داشته باشد. تنها مطلب مهم در این رابطه اطمینان از "اصالت" اطلاعات است. بدین ترتیب که گمرک باید توانایی‌های خود را در جهت محافظت از دسترسی به اطلاعات اصیل و معتبر (valid) گسترش و افزایش دهد. این اطمینان باعث شناسایی و به رسمیت شناختن دامنه مسؤولیت‌های دو طرف و به‌دست آوردن اطلاعات ضروری و مورد نیاز به منظور ایفای وظایف خواهد شد. چنین محیط عملیاتی نیازمند وجود قوانین مناسب که برای طرفین به‌طور یکسان به اجرا درآیند، به همراه همکاری‌های مناسب دو و چندجانبه و وجود منابع کافی است. در سطوح مدیریتی، ‌گمرکات همواره در حال اصلاح روش‌ها و اتخاذ تصمیم‌هایی هستند که به روان‌سازی و آسان‌سازی رویه‌های گمرکی کمک می‌کنند. مدیریت ریسک، کنترل‌هایی با اهداف حسابرسی و ممیزی، ‌اعطای تخفیف و پوئن‌هایی به‌عنوان جایزه، ‌متمرکزسازی و ساده‌سازی عملیات گمرکی مربوط به تراکنش‌های بین‌المللی و ساده‌گیری بر تجاری که دارای پیشینه خوب و خوش‌نام هستند، از این‌گونه تصمیم‌هاست. برنامه‌هایی از این دست نیازمند ایجاد و استفاده از کدهای شناسایی بین‌المللی و یکه به همراه به‌کارگیری بانک‌های اطلاعاتی مرتبط هستند که قسمتی از این ملزومات با به‌کارگیری ASYCUDAمهیا شده و مابقی در گرو به اشتراک‌گذاری اطلاعات به‌صورت هوشمند (Intelligent) به منظور اعمال مدیریت ریسک و همچنین استفاده از بازخوردهای کنترلی (Feedback Controls) هستند. در این راستا گمرکات همچنین مجبور به اعمال یک تمرکز قوی در جهت ایجاد اعتلافی با فرآیندهای تجاری و جریان‌های اطلاعاتی بین‌المللی خواهند بود. در این‌صورت است که می‌توانند سهم خود را در ایجاد هسته‌های اطلاعاتی تجاری در سطح جهانی ایفا کنند. البته شرط این مشارکت تراکنش دوجانبه است نه ‌تنها ایجاد ارتباط به‌عنوان مصرف‌کننده اطلاعات. بدین منظور با مهیا کردن یک سرویس برخط (online) فراگیر،‌ گمرکات مشارکت و همکاری مهمی را در جهت بالا بردن سطح کیفی سرویس‌دهی به انجام می‌رسانند. دسترسی به تمام قوانین مربوطه و آیین‌نامه‌ها، ارایه مشورت‌های (online) در موضوعات و موارد گمرکی و ارایه سرویس‌های آموزشی روی وب‌سایت گمرک، شرکت‌ها و بازرگانان و تجار را قادر خواهند ساخت تا شرایط کاری خود را با قوانین و مقررات گمرکی هر کشور هماهنگ کنند. مطلب دیگر اینکه گمرکات درمی‌یابند با افزایش ارسال و حمل کالا به‌صورت هوایی (که با افزایش نفوذ روش‌های تجارت الکترونیکی، سفارش‌های از فواصل دور را تسهیل می‌کنند)، انتظارات در جهت کاهش زمان ترخیص و در نتیجه کاهش هزینه انبارداری افزایش خواهند یافت که این خود دلیل دیگری جهت به‌کارگیری و تجهیز گمرک به روش‌های الکترونیکی خواهد بود. البته از دیگر وجوه تجارت الکترونیکی می‌توان از افزایش مرسولات کم‌ارزش نام برد که کاهش عایدات و سود گمرک را در پی‌خواهند داشت. در حالی که در گذشته، ‌واسطه‌ها ‌کالاها را در حجم بالا وارد می‌کردند، اینک تجارت الکترونیکی امکان سفارش کالا به‌طور مستقیم از تولیدکننده را ممکن می‌کند که نتیجه آن کوچک‌تر شدن حجم مرسولات و پایین آمدن ارزش آن‌هاست. در حالی که برای هر یک مورد باید عملیات گمرکی به‌طور کامل از ابتدا ‌تا انتها اجرا شود که این امر برای گمرک هزینه بیشتری را در پی خواهد داشت. از سویی تسهیل در فروش‌های اینترنتی در مواردی برای فروشنده‌های محلی زیان‌آورخواهد بود. به‌خصوص در مواردی که با تخفیف و کاهش حقوق و سود گمرکی برای واردکنندگان روبه‌رو هستیم. در حوزه‌های مربوط به سیاست نیز گمرک باید مباحثات درونی سازمان‌هایی همچون سازمان تجارت جهانی (WTO) را نیز در نظر داشته باشد. در نشست وزرای عضو WTOدر دوحه 2004 مباحثی حول و حوش حذف عوارض گمرکی بر تجهیزات الکترونیکی (عموما فرستنده‌های شبکه) مطرح شد. مـواردی نـیز هـمچون عدم اخذ مـالـیات از ارزش افـزوده شـده یـا مـالـیـات‌های کـالا و خـدمـات (Goods & Service Tax –GST) باید در مورد مـحصـولات دیـجـیـتـالـی که معادل فیزیکی دارند (همچون کتاب و نرم‌افزار) اعمال شوند. در خصوص کنترل‌های گمرکی اعمال شده بر تجهیزات الکترونیکی بهتر است در نظر داشته باشیم که با توجه به خصوصیات و طبیعت جهانی و بدون مرز تجارت الکترونیکی، گمرکات قادر به انجام وظایف کنترلی خود به‌صورت سنتی نخواهند بود بلکه باید در این‌گونه موارد بر خصوصیت "تشخیص‌های تخمینی" و کنترل‌های مبتنی بر بازرسی خود اتکا کنند. در کنار تمامی این موارد، ‌برقراری سیستم جایزه‌دهی در قبال خوداظهاری و در نظر گرفتن جریمه برای اظهارهای خلاف واقع و نادرست نیز از راه‌هایی است که به‌طور مکرر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ارتباط با دیگر مراکز دست‌اندرکار در سرویس‌های شبکه‌ای، گمرک باید در جهت‌بسط و توسعه همکاری با ارایه‌دهندگان خدمات اینترنت (ISP) در سطوح ملی و بین‌المللی حرکت‌های داوطلبانه‌ای انجام داده تا از ایمن ماندن شبکه‌ها از محتویات غیرقانونی اطمینان حاصل شود. نمونه‌ای از این همکاری‌ها گاه‌و بی‌گاه در غالب اخبار کشف و دستگیری مجرمان و خرابکاران اینترنتی به گوش می‌رسند. لذا افزایش همکاری‌های دو و چندجانبه،‌ داشتن شبکه‌ای هوشمند و قابل اطمینان و افزایش همکاری‌ها با دیگر سازمان‌های قضایی اجرایی ‌راه‌های موثری در جهت اعمال کنترل‌های موثرتر خواهند بود. به موازات این حرکت‌ها، اطلاع یافتن از مـاهیت پـتانسیل‌های بـالقوه‌ای که ایـنترنت برای خلافـکاران در دو وجـه: 1- انجام خلاف و 2 - ناشناخته ماندن مهیا می‌کند، اتخاذ استراتژی مناسب را آسان‌تر می‌کند. ابداعات تکنولوژیکی و پیشرفت‌هایی که به‌طور روزافزون در حوزه IT رخ می‌دهند، نیاز به وضع قوانین مناسب برای مقابله با تهاجمات الکترونیکی را دوچندان می‌کند. نیازی که اینک پس از گذشت حدود یک دهه از فراگیر شدن استفاده از ابزارهای اطلاعاتی،‌ به‌تازگی در قالب تلاش‌هایی در جهت تعریف قوانین مرتبط با امنیت و سالم‌سازی فضای دیجیتال کشور مشاهده می‌شود. قوانینی که به‌علت نبود دید فنی و کارشناسانه از سوی وضع‌کنندگان به گذشت زمان طولانی نیازمند است تا با شناخت تمام نیازمندی‌ها و پر شدن تدریجی خلأهای قانونی،‌ تاثیرگذاری مورد نظر را به‌دست آورند. در این راستا توافق‌های صورت پذیرفته با تمامی متعاملان در حوزه تجارت الکترونیکی و افزایش همکاری‌های دو و چندجانبه، آمادگی گمرک را برای مقابله و برخورد با جرایم مرتبط با کامپیوتر (Computer base Crimes) و اعمال کنترل‌های لازم بالا می‌برد. نتیجه‌گیری: تجارت الکترونیکی چالش‌های بزرگی را در راستای ارایه خدمات گمرکی پیش پای گمرک قرار می‌دهد. این چالش‌ها گمرک را در وهله اول وادار به بازبینی و تجدید نظر و اعمال تغییرات اساسی و بنیادین در استراتژی‌های تجاری خود و سپس مجبور به دستیابی به ابزارهای کاربردی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و ارتباطی به منظور برقراری سرویس‌های onlineمی‌کند. بدین منظور گمرکات مجبور به اجرای تعهدات و الزامات ذیل هستند: o ساده‌سازی فرآیندها و رویه‌های گمرکی ضمن دسترسی به سطوح بالاتری از امنیت که به نوبه خود باعث کاهش فشارها و پایین آوردن هزینه‌های تحمیل شده از جانب حمله‌های الکترونیکی خواهد شد. o بسط، توسعه و یکپارچه‌سازی تعاملات تجاری بین‌المللی و افزایش همکاری‌ها در جهت استانداردسازی فرآیندها و جریان‌های اطلاعاتی با هدف رسیدن به الگوهای تعریف شده در مدل‌هایی همچون پیمان کیوتو(WCO) به همراه تغییر در عادات سنتی و افزایش ظرفیت جهت پذیرش و اعمال مدیریت ریسک o تمرین جهت اعتماد در به‌کارگیری اطلاعات تجاری به‌صورت الکترونیکی در سطوح بین‌المللی به منظور رفع نیازهای اطلاعاتی گمرک o دستیابی و دسترسی به سیستم‌های نرم‌افزاری مطمئن که در عین داشتن قابلیت‌های بالا جهت کار و پردازش اطلاعات، دارای رابط‌های گرافیکی سهل‌الاستفاده (User Friendly GUI) باشند. o بهره‌برداری از پتانسیل‌های موجود به منظور اصلاح روش‌های تبادل اطلاعات به‌صورت هوشمند (Smart) در بین گمرکات در سطح مدیریت به‌ویژه استفاده از ابـزارهایی همچون کد مرجع مرسولات (Unique Consignment Reference - UCR) که در معاملات بین‌المللی جهت رهگیری و کنترل مرسولات از آن استفاده می‌شود. o توسعه همکاری‌ها بین گمرک و دیگر سازمان‌ها و ارگان‌های دخیل در تجارت بین‌المللی به منظور تسهیل در انتقالات یکپارچه اطلاعات تجاری بین‌المللی (رسیدن به مفهوم تک‌پنجره‌ای) همچنین هدف قرار دادن مفاهیمی همچون ریسک و ریسک‌پذیری در سطوح ملی و بین‌المللی o اطمینان از بروزرسانی به موقع تمامی قوانین و تعاریف مرتبط با تجارت بین‌المللی به‌طور مرتب و مستمر جهت دستیابی به معادل‌های الکترونیکی جهت مفاهیمی همچون سند (Document) ‌و امضای (Signature) دیجیتالی o آماده‌سازی پرسنل و کارکنان در تمامی سطوح به همراه اعمال تمام آموزش‌های لازمه جهت دستیابی به مهارت‌های مورد نیاز که لازمه فعالیت در یک محیط کاملا ‌الکترونیکی اتوماتیک شده است. در خاتمه ذکر این نکته ضروری است که سازمان جهانی گمرک فعالیت قابل توجهی را جهت تعریف و اتخاذ استراتژی‌هایی که لازمه پیاده‌سازی تجارت الکترونیکی هستند، می‌کنند. دامنه این فعالیت‌ها تا پی‌گیری‌هایی در زمینه به اجرا رسیدن تصمیم‌های معوقه پیمان کیوتو نیز ادامه پیدا می‌کند. بعد دیگر فعالیت‌های WCO تلاش در جهت پر کردن شکاف دیجیتالی موجود توسط مدل‌سازی و ظرفیت‌سازی در حیطه فعالیت‌های هر گمرک و همکاری با دیگر ارگان‌ها و سازمان‌های ذی‌ربط در زمینه تجارت الکترونیکی است. این فعالیت‌ها زمانی که با دیگر مصوبات مرتبط همانند تعریف "فرصت‌های دیجیتالی" (Digital Opportunity Taskforce) مصوب شده در اجلاس کشورهای گروه G8 ‌همراه می‌شوند، ضمن تاکید بر اهمیت پیوستن به جریان‌های پویای تجارت الکترونیکی، دورنمای امیدوارکننده‌ای از موفقیت را ترسیم می‌کند

Information Age:People, Information & Technology

Smithsonian Photographs by:
Alfred Harrell, Laurie Minor-Penland, Eric Long, Jeff Tinsley and Dane A. Penland

	Samuel Morse's original telegraph transmitter and receiver, 1837. Today's information age began with the telegraph. It was the first instrument to transform information into electrical form and transmit it reliably over long distances. The original Morse telegraph did not use a key and sounder. Instead it was a device designed to print patterns at a distance. The transmitter, in front, had code slugs shaped in hills and valleys. These represented the more familiar dots and dashes of Morse code. These patterns were printed at a distance by the receiver (shown in the rear). It recreated the hills and valleys as the arm was pulled back and forth by an electro-magnet, which was responding to the signals sent by the transmitter. Morse developed a key and sounder for his first commercial telegraph in 1844. ==Smithsonian Photo #89-22161 by Laurie Minor-Penland.
	Morse/Vail telegraph key, 1844. This register was used to send the message "What Hath God Wrought" on the experimental line between Washington, DC and Baltimore, Maryland. ==Smithsonian Photo by Alfred Harrell.
	Morse/Vail telegraph register, 1844. This register was used to receive the message "What Hath God Wrought" on the experimental line between Washington, DC and Baltimore, Maryland. ==Smithsonian Photo by Alfred Harrell.
	An Edison Stock Printer. Labeled, "Gold & Stock Telegraph Co. Edison's Patent No. 215". As the electric telegraph sped information across the country, bankers and businessmen realized that they could profit from immediate knowledge of stock prices and other crucial data. The new technology shortened the time for decision-making and increased the pace and stress of the business day. But early telegraph service was expensive. Outside the business community, use of the telegraph spread slowly. ==Smithsonian Photo by Alfred Harre
	The Atlantic cable of 1858 was established to carry instantaneous communications across the ocean for the first time. Although the laying of this first cable was seen as a landmark event in society, it was a technical failure. It only remained in service a few days. Subsequent cables laid in 1866 were completely successful and compare to events like the moon landing of a century later. Here, the cable on the left is representative of a style that remained in use for almost 100 years. The cable on the right, a coaxial cable, was part of the first transatlantic telephone cable laid in 1956. ==Smithsonian Photo by Alfred Harrell.
	Alexander Graham Bell's early telephone equipment. To the right in this photograph are several of Bell's early experimental telephones. They depended on creating variable electrical patterns in wires as a needle moved up and down in a liquid. This approach led to problems with static. Later models, the telephones to the left, relied on the principles of magnetic induction. ==Smithsonian Photo #89-21085 by Laurie Minor-Penland.
	A Bell commercial magneto-telephone from 1877. This was one of the first telephones on which both transmission and reception were done with the same instrument. ==Smithsonian Photo #74-2496 by Alfred Harrell.
	Late 19th and early 20th-century telephones , including the tombstone (rear left), battery box wall model (rear center), and Strowger dial phone (right front). This group of telephones shows the changing design of instruments from the late 19th through the early 20th century. Note that the earlier telephones have no dials. Dialing a number only became possible after automated equipment was developed to make connections originally handled by human operators. ==Smithsonian Photo #89-22162 by Laurie Minor-Penland.
	Information Processing devices. A doctor's stethoscope; a Hollerith Tabulating Machine, sorter, and pantograph punch; and (upper right) an Arithmeter, a type of cylindrical slide rule used by the insurance industry to compute average life expectancies. Industrialization in the 19th century made life faster and more complex. To cope with these demands, new means of calculating, sorting and processing information were invented. ==Smithsonian Photo by Laurie Minor-Penland.
	Progress in Communications . An NBC microphone, Magnavox loudspeaker, Echophone "Cathedral" radio (1934), Western Electric Scissor phone and Edison stock exchange ticker. The advent of the telegraph led to a flood of inventions for communicating information in electrical form. ==Smithsonian Photo by Laurie Minor-Penland.
	The ENIGMA Machine and Bombe. Armed forces have always been dependent on communications. During World War II, the German Army and Navy tried to keep their communications secret by using encryption devices called Enigma machines. These sophisticated coding devices could generate over 1 trillion different coding patterns. The Germans believed they were too sophisticated for Allied forces to break them. But in one of the best-kept secrets of the war, first the Poles, and later the British and Americans succeeded in deciphering messages. The wooden device in the foreground is a 4 rotor German Enigma machine, used for encoding. The large machine in the background is a "Bombe," used for breaking the code. Working out the details of codebreaking machines was one of the developments that fostered electronic computers. ==Smithsonian Photo by Laurie Minor-Penland.
	The ENIAC, or the Electrical Numerical Integrator and Computer, was a large digital electronic computer developed by the US. Army and University of Pennsylvania late in World War II. This photograph shows only a small section of a machine that stretched around the walls of a room 30' by 50.' ENIAC was designed to compute ballistics tables, a task that required many tedious electronic calculations. But the designers made it programmable, so that it could also be set to perform many other calculation tasks. Because of its speed and flexibility, ENIAC set the stage for the emergence of the post-war computer industry. ==Smithsonian Photo #90-7164B by Laurie Minor-Penland.
	This is the first model of the 45 rpm record player manufactured by RCA in the 1950's. The 45 rpm record was first introduced in 1949 by RCA. It quickly became popular among young people as a medium for popular songs. Rock and Roll music and the "45" grew up together. ==Smithsonian Photo by Eric Long
	Homebrew Computer Club. Many of pioneer developers of personal computers prided themselves on being members of the "counter culture." They met at places like the "homebrew computer club" in Silicon Valley, California, and dreamed of giving computer power to individuals. The interest of such hobbyists helped create a viable market for personal computers, even before their capabilities were far too limited for office use. ==Smithsonian Photo #90-15065 by Jeff Tinsley.
	An Apple I Computer. Steve Jobs and Steve Wozniak, the most famous members of the Homebrew Computer Club, designed the Apple I in 1976. It was a kit computer. Users bought the workings and built their own case. Many leaders in mainline computer companies like IBM and Digitial did not believe that personal comptuers were powerful enough to have a market. Sales of the Apple I and other PC's that followed proved them wrong. ==Smithsonian Photo #92-13442 by Eric Long.
	Robot Auto Factory. This exhibit scene shows a welding robot in context, doing spot welding on an auto body. Most industrial robots used in the United States today do jobs that are monotonous, repetitive or dangerous to humans. Even so, they are replacing many jobs previously held by people. Robots in American car plants are often part of an elaborate computer network that controls all parts of the production process, from ordering parts to painting. The two computer screens in the lower right hand corner of the scene are terminals on this network. ==Smithsonian Photo #90-15048 by Jeff Tinsley.
	An analog video disc and a digital CD-Rom disc, shot to show the rainbow-like reflections coming from their surfaces. New techniques of encoding and distributing digital information are pacing the spread of the information age throughout society. ==Smithsonian Photo #90-6894 by Dane A. Penland.

گذری بر سیستم‌های خبره (Expert Systems

مهیار داعی‌الحق بزرگراه فناوری

اگر بخواهیم سیستم‌های خبره (Expert Systems) را در یک جمله توصیف کنیم باید بگوییم که این سیستم‌ها به‌طور کلی برنامه‌هایی هستند که قادرند همانند انسان مسایل خاصی را استدلال کنند. این سیستم‌ها برای استدلال، از الگوهای منطقی خاصی استفاده می‌کنند که مشابه همان کاری است که انسان در زمان حل یک مسئله عمل می‌کند. در واقع همان‌طور که انسان برای حل یک مسئله، تعقل یا اندیشه می‌کند، سیستم‌های خبره نیز برای این کار به الگوها و راه و روش‌هایی متوسل می‌شوند که انسان برای آن‌ها مشخص کرده است، بنابراین چون از منطق بشری استفاده می‌کنند می‌توان گفت که تا حدودی همانند انسان فکر می‌کنند. به همین دلیل همواره واژه دیگری نیز معادل سیستم‌های خبره در ادبیات مربوط به هوش مصنوعی آورده می‌شود که به آن سیستم‌های مبتنی بر دانش (KnowLedge Based System) گفته می‌شود. در واقع دلیل این نام‌گذاری، یکسان بودن معلومات مورد استفاده توسط این سیستم‌ها در حل مسایل با معلومات مورد استفاده یک انسان متبحر در یک رشته برای حل مسایل حوزه مربوطه است. هرچند دو واژه سیستم‌های خبره و سیستم‌های مبتنی بر دانش در متون هوش مصنوعی همواره مترادف یکدیگر در نظر گرفته می‌شوند، اما در کنار هم قرار گرفتن این دو گسترده‌ترین کاربرد دنیای هوش مصنوعی را به خود اختصاص می‌دهد. در واقع سیستم‌های خبره‌ای که به دلیل استفاده از دانش بشری قادر به استدلال و حل مسایل باشند بزرگ‌ترین و مهم‌ترین شاخه هوش مصنوعی به شمار می‌رود. یک واژه مهم دیگر در سیستم‌های خبره «دامنه وظیفه» یا همان Task Domain است. به این مفهوم که دامنه همان ناحیه یا گستره‌ای است که یک سیستم خبره در آن زمینه فعالیت می‌کند و وظیفه (Task) هدف یا کاری است که این سیستم خبره باید انجام دهد. مثلا علوم پزشکی، هوانوردی و معماری می‌توانند به‌عنوان دامنه‌های وظایفی چون تشخیص بیماری، زمان‌بندی پرواز و طراحی ساختمان مورد استفاده سیستم‌های خبره مربوطه قرار گیرند. مهندسی دانش یکی از مباحث اساسی و جالب توجه در حوزه سیستم‌های خبره، روشی است که برای ساختن این‌گونه سیستم‌ها به کار گرفته می‌شوند. به‌طور کلی به مراحل ساخت یک سیستم خبره، مهندسی دانش (KnowLedge Engineering) گفته می‌شود. چراکه سازنده یک سیستم خبره باید از وجود همه اطلاعات و علوم لازم در یک حوزه برای حل یک مسئله مربوط به آن حوزه اطمینان لازم را کسب کند. پس از مشخص کردن دامنه دانش مورد نیاز برای انتقال به یک کامپیوتر، سازنده سیستم خبره یا در اصطلاح همان مهندس دانش (KnowLedge Engineer) باید روش ثبت و نگهداری این علوم و اطلاعات را در کامپیوتر مشخص کند. به مرحله انتقال علوم جمع‌آوری شده در یک حوزه به کامپیوتر و نحوه چیدمان این علوم در آن‌جا «نمایش دانش» یا (KnowLedge Representation) گفته می‌شود. اما در مرحله بعد یعنی زمانی که یک کامپیوتر باید از اطلاعات و دانش ثبت شده در حافظه خود برای استدلال و حل یک مسئله استفاده کند، باید متد یا روشی وجود داشته باشد که بتواند مسئله مورد نظر را درک کرده و آن‌گاه از بین انبوه اطلاعات و علوم موجود و یا از ترکیب آن‌ها با یکدیگر راه‌حل مسئله را کشف کند. در این‌جا نقش سازنده یک سیستم خبره در معرفی روشی برای استفاده از معلومات ثبت شده برای حل مسایل بسیار مهم است. این روش به هر شکلی که باشد به‌عنوان «متد یا شیوه استدلال» (Reasoning Method) شناخته می‌شود. اجزای سازنده با توجه به مطالب فوق، یک سیستم خبره حداقل از دو قسمت اساسی تشکیل شده که یکی مبنا و هسته علمی آن یا همان KnowLedge Base (KB) است و دیگری، ماژول استدلال که Reasoning Engine نام دارد. برای اینکه یک سیستم خبره بتواند توانایی استدلال خوبی داشته باشد باید از مبنای علمی (KB) جامعی بهره‌مند باشد. یک KB جامع قاعدتا باید شامل دو دسته اطلاعات علمی در یک زمینه باشد. دسته اول شامل اطلاعاتی است که صد درصد پشتوانه علمی تئوری مرتبط با آن موضوع داشته و شامل اصول یا جزئیات مکتوب، رسمی و شناخته شده آن علم است که در بسیاری از منابع آن حوزه علمی مثل کتاب‌ها، دانشگاه‌ها و... مورد تایید قرار گرفته است. به این دسته از اطلاعات علمی، دانش مستند (Factual KnowLedge) گفته می‌شود. اما دسته دوم، آن‌هایی هستند که کمتر خاصیت مستند علمی داشته و بیشتر دارای پشتوانه تجربی (Experimental) منحصر به‌یک شخص یا گروه خاص یا طبق یک تئوری یا تشخیص غیررسمی است که به آن (Heuristic KnowLedge) گفته می‌شود. همان‌طور که قبلا گفتیم به شیوه سامان‌دهی و چیدمان اطلاعات علمی در یک سیستم خبره، نمایش (Representation) گفته می‌شود. یکی از روش‌های معمول این نمایش روشی است به نام قاعده تولید (Production Rule) که دارای زنجیره‌ای از دستورات شرطی با ساختار آشنای برنامه‌نویسان یعنی IF-THEN است. در این روش اطلاعات مربوط به یک حوزه به‌صورت یک ساختار درختی که دارای یک سری دستورات IF-THEN ساده یا ترکیبی است در سیستم قرار داده می‌شود. به سیستم‌های خبره‌ای که علوم مربوط به خود را به این روش نگهداری می‌کنند سیستم‌های مبتنی بر قاعده (Rule Based System) می‌گویند. اما یکی دیگر از انواع پرکاربرد نمایش اطلاعات در سیستم‌های خبره روشی است که در آن علوم به‌صورت یک موجودیت (Entity) که دارای نام، خواص و روابط با موجودیت‌های دیگر است نمایش داده می‌شود. در این روش علوم موجود در یک موضوع خاص می‌توانند در یک موجودیت مشخص قرار گرفته و از درون خود موجودیت‌های کوچک‌تر دیگری را که می‌توانند مشمول خود کنند، تشکیل دهند. به‌عنوان مثال در یک سیستم تشخیص پزشکی شاید بتوان هر یک از اعضای بدن را در یک موجودیت جداگانه با نام و خواص معلوم قرار داده و آن‌گاه هرچند موجودیت را به یک موجودیت سطح بالاتر مثل دستگاه عصبی، گوارش و... و یا چند موجودیت سطح پایین‌تر مثل اعضای تشکیل‌دهنده مانند (بافت، رگ، عصب و...) تقسیم‌بندی و به یکدیگر متصل کرد. به هر یک از این موجودیت‌ها در ساختار علمی یک سیستم خبره، واحد (Unit) گفته می‌شود. اما همان‌طور که گفتیم جزء اساسی دوم یک سیستم خبره، موتور استدلال یا مدل حل مسئله (Problem Solving Model) یا پارادایم (Paradigm) آن سیستم است که وظیفه سامان‌دهی و کنترل مراحل حل مسئله را به عهده دارد. یکی از متدهای بسیار معمول و ساده پیاده‌سازی یک پارادایم یا موتور استدلال روشی است همانند روش مبتنی بر قاعده (Rule Based) در ماژول مربوط به نگهداری اطلاعات علمی در آن سیستم خبره. بدین معنی که زنجیره‌ای از دستورات IF-THEN در پارادایم وجود دارد که با بررسی و انطباق اصول و جزئیات صورت‌مسئله با اصول و جزئیات علمی موجود در KnowLedge Base در قسمت IF می‌تواند راه‌حل یک مسئله را در قسمت THEN آن زنجیره پیدا کند. به این روش استدلال و یافتن راه‌حل مسئله در یک سیستم خبره، زنجیره کردن مستقیم دستورات IF-THEN (forward Chaining) گفته می‌شود. البته در برخی سیستم‌های خبره امروزی خاصیتی عکس زنجیره کردن مستقیم و در واقع استدلال معکوس نیز وجود دارد، بدین معنی که این سیستم خبره قادر است با دریافت راه‌حل و جواب یک مسئله صورت آن را پیدا کند. به‌‌عنوان مثال در یک سیستم خبره تشخیص بیماری، استدلال معکوس می‌تواند به‌صورت دریافت نوع بیماری و بیان علایم مربوط به آن عمل کند. به این قابلیت استدلال معکوس، Backward Chaining گفته می‌شود. سیستم‌های خبره در یک نگاه حال که با مفهوم و چگونگی ساختار سیستم‌های خبره آشنا شدیم بد نیست نگاهی اجمالی به برخی ویژگی‌های این سیستم‌ها بیندازیم که تفصیل هر کدام از آن‌ها از ظرفیت تنها یک مقاله خارج است. * کاربرد: اصولا یک سیستم خبره را برای رسیدن به دو منظور می‌سازند: اول اینکه این سیستم باید بتواند به یک شخص حرفه‌ای در یک زمینه برای رسیدن به هدفش کمک برساند و در مواقع مهم در تصمیم‌گیری یا تشخیص به وی کمک کند که در این صورت به آنSupport Decision گفته می‌شود مثل همان سیستم‌های خبره‌ای که در امور پزشکی طراحی شده‌اند. دوم اینکه این سیستم باید بتواند در یک زمینه خاص، خود تصمیم‌گیری و به آن عمل کند. در واقع در این روش، یک سیستم خبره به یک شخص مبتدی یا غیرحرفه‌ای می‌گوید که چه کاری باید انجام دهد (Decision Making). سیستم‌های خبره‌ای که در زمینه‌های صنعتی وجود دارند نمونه خوبی از این نوع به حساب می‌آیند. * هدف: با استفاده از یک سیستم خبره می‌توان اطلاعات علمی و حرفه‌ای مربوط به یک رشته تخصصی را ثبت و در مجامع مربوطه به آن توزیع کرد، کیفیت انجام کارهای حرفه‌ای را با اطمینان از عدم اشتباه سیستم افزایش داد و در نهایت توانایی افراد مبتدی را به‌تدریج در اثر کار با یک سیستم خبره افزایش داده و آن‌ها را به تبحر حرفه‌ای خود نزدیک‌تر کرد. توانایی به‌طور کلی توانایی محسوس یا نامحسوس یک سیستم خبره را می‌توان به عناوین زیر خلاصه کرد: 1- تشخیص مشکل (صورت‌مسئله) 2- تشخیص راه‌حل‌ها و انتخاب از بین آن‌‌ها 3- توصیف و استدلال راه‌حل انتخاب شده 4- تعامل با اطلاعات ناقص برای کسب یا یافتن اطلاعات کامل‌تر 5- امکان ثبت و بازسازی همه مراحل حل یک مسئله سیستم‌های خبره، دیروز و امروز دهه 1950 و 1960 را می‌توان آغازی بر به‌وجود آمدن برنامه‌های کامپیوتری هوشمند (بر اساس هوش مصنوعی) به حساب آورد. در طی همین سال‌ها بود که تئوری جدیدی به نام Heuristics که بعدا به سیستم‌های خبره تغییر هویت داد، مطرح شد. این تئوری در واقع روشی بود برای یافتن یک راه‌حل از بین چند راه‌حل موجود برای یک مسئله بخصوص. پس از چندی نیز خبر از به‌وجود آمدن یک زبان برنامه‌نویسی جدید به نام LISP (LIST Processing) به میان آمد. این زبان برنامه‌نویسی قابلیت بسیار مناسبی در پردازش انواع ساختارهای اطلاعاتی (Data Structures) به‌خصوص ساختار Link List داشت و از همین‌رو قادر بود تا برنامه‌هایی که بر اساس پردازش زنجیره‌ای و سلسله‌مراتبی اطلاعات کار می‌کنند (مثل برنامه‌های هوش مصنوعی و سیستم‌های خبره) را بسازد. اما در دهه هفتاد تحقیقات و دستاوردهای هوش مصنوعی به‌سمت مسایل علمی‌تر و به‌خصوص شاخه‌هایی از علم که تاثیر بیشتری در زندگی عامیانه مردم داشت گرایش یافت. به‌عنوان مثال در این ایام برنامه‌ای با نام Dendral (دندرال) نوشته شد که می‌توانست ساختار مولکولی ترکیبات شیمیایی را مشخص کند. پس از آن برنامه دیگری به‌نام Macsyma (ماکسیما) ابداع شد که می‌توانست مسایل ریاضی را حل کند. به‌طور کلی برنامه‌هایی که در این دهه در زمینه هوش مصنوعی با گرایش سیستم‌های خبره نوشته شد، مبتنی بر فناوری و روش‌های جست‌وجو (Search Technique) بود، بنابراین اثر کمتری از متد استدلال علمی و حل مسایل بر اساس مبنای علمی آن‌ها (KnowLedge Base) دیده می‌شد. در این دوران خبر از پیدایش یک زبان برنامه‌نویسی به نام PROLOG (Programming Logic) به میان آمد که علاوه بر دارا بودن قابلیت‌های زبان LISP، به دلیل مشابه بودن دستورات و ساختار آن با زبان انگلیسی، از محبوبیت زیادی در ساخت برنامه‌های هوش مصنوعی برخوردار شد. اما دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد میلادی را می‌توان سرآغازی بر سیستم‌های خبره مدرن امروزی به حساب آورد. در این دوره بود که سیستم‌هایی بر اساس آنالیز دانش روز بشر ابداع شد. به‌عنوان مثال در این ایام بود که Mycin یک برنامه کامپیوتری برای کمک به پزشکان در تشخیص آزمایش خون و بیماری افراد کمک کرده و نسخه پیشنهادی مناسب با آن را ارایه می‌کرد یا مثلا R1 نام سیستم خبره دیگری بود که توسط کمپانی Digital Equipment Co نوشته شد و وظیفه آن جمع‌آوری اطلاعات مربوط به نیاز مشتریان و ارایه بهترین سیستم کامپیوتری و لوازم جانبی آن، منطبق با نیاز هر مشتری بود. در حال حاضر نیز کاربرد سیستم‌های خبره در بسیاری از شاخه‌های صنعت به وضوح دیده می‌شود. در بسیاری از سیستم‌های تشخیص خطا و بحران در سیستم‌های صنعتی، برخی سیستم‌های مربوط به تعمیر نگهداری و برنامه‌ریزی در صنایع هوایی، سیستم‌های مربوط به تحقیقات در مواد شیمیایی و دارویی، پزشکی و مالی، نرم‌افزارهای ویژه طراحی مهندسی صنعتی و هر برنامه‌ای که مبتنی بر دانش بشری در هر یک از شاخه‌های علوم باشد، به نوعی استفاده از الگوریتم‌ها و روش‌های یک سیستم خبره به وضوح مشاهده می‌شود.

Chapter5-4:Summary

Summary

Dealing with costs, while not the most exciting portion of project management, is certainly one of the most interesting to the sponsor and doubtless to a great majority of your stakeholders. Although you may find cost planning tedious, having an accurate cost estimate will make life a whole lot easier when you start project execution.

Cost planning includes all of the processes to identify what you need to complete the project and what the costs will be. Resource planning is the process of determining what resources you need on your project and the quantity of each resource. Resources include people, equipment, and materials. Cost estimating is the process of determining what you will spend on the work required to complete your project. The accuracy of a cost estimate can vary depending on the type of estimate you are using.

Numerous techniques are used to create project estimates. Analogous or top down estimates use expert judgment and historical data to provide a high level estimate for the entire project or a phase or deliverable. Parametric modeling uses a mathematical model to create the estimates. The definitive method creates the project estimate by adding up individual estimates from each work package.

Cost budging takes the cost estimates and allocates them across the project schedule. A cost baseline is produced to use for forecasting and tracking.